Periyodik tabloda çok sayıda element vardır. Ancak bu elementlerin hepsini eşit oranda kullanmayız. Özellikle ilk 18 element çok işimize yaramaktadır. Bu elementleri ve özelliklerini bilmek kimya dersinde çok hızlı yol almamızı sağlar.
Öncelikle ilk 18 elementin atom numaraları, isimleri ve sembolleri ile tablo halinde gösterilim. Ardından da detaylı bir şekilde özelliklerini ele alalım.
İlk 18 elementin atom numaraları, isimleri ve sembolleri
Aşağıdaki tabloda ilk 18 element gösterilmiştir.
| Atom numarası | İsim | Sembol |
|---|---|---|
| 1 | Hidrojen | H |
| 2 | Helyum | He |
| 3 | Lityum | Li |
| 4 | Berilyum | Be |
| 5 | Bor | B |
| 6 | Karbon | C |
| 7 | Azot | N |
| 8 | Oksijen | O |
| 9 | Flor | F |
| 10 | Neon | Ne |
| 11 | Sodyum | Na |
| 12 | Magnezyum | Mg |
| 13 | Alüminyum | Al |
| 14 | Silisyum | Si |
| 15 | Fosfor | P |
| 16 | Kükürt | S |
| 17 | Klor | Cl |
| 18 | Argon | Ar |
Tabloda da görüldüğü gibi sembol ile elementin ismi arasında bağlantı vardır. Kükürtün sembolünün S olmasının sebebi bilimsel olarak kükürt yerine sülfür isminin kullanılmasındadır. Yine aynı şekilde sodyum natriyum olarak geçtiği için sembolü Na şeklindedir.
İlk 18 elementin özellikleri ve kullanım alanları
Yukarıda isim, sembol ve atom numaraları verilen elementlerin en önemli özelliklerini ve kullanım alanlarını kısaca verelim.
Hidrojen: Evrende bulunan atomların %90 kadarını oluşturur. Suyun yapısına katılır. Birçok organik bileşiğin yapısına katılır. Patlayıcı bir gazdır. En hafif elementtir.
Helyum: Güneş ve yıldızlarda nükleer füzyon olaylarında yer alır. Uçan balonda, lazerlerde ve soğutucularda kullanılır. Soygazdır. En hafif ikinci elementtir.
Lityum: Hafif alüminyum alaşımları, piller, dayanıklı seramik tencere setleri için kullanılır. En hafif metaldir. Yumuşak ve reaktiftir.
Berilyum: Endüstride dişlilerde, özellikle de havacılık endüstrisinde kullanılır. Gümüşi beyaz bir metaldir. Nispeten yumuşaktır ve düşük yoğunlukludur.
Bor: Gübre, katı lifler, spor malzemeleri (golf kulüpleri, tenis raketleri, kayaklar), yarıiletkenler gibi maddelerin yapısına katılır. Göz damlalarında yer alır. Bitkiler için önemlidir.
Karbon: Hayatın temeli olan organik moleküllerin temel atomudur. Canlıların bedeninde bol miktarda bulunur. Karbondioksiti oluşturur. Birçok malzemede kullanılan çok önemli bir elementtir.
Azot: Havanın %78'ini oluşturur. Organik moleküller, protein, kaslar, DNA, amonyak, gübre, patlayıcılar (TNT) ve soğutucuların yapısında bulunur. Renksiz bir gazdır.
Oksijen: Havanın %21'ini oluşturur. İnsan bedeninde kütlece %65 gibi bir orana sahiptir. Organik moleküllerin ve suyun yapısına katılır. Solunum yapmamız için gereklidir. Renksizdir. Yanma olaylarının ana aktörüdür.
Flor: Dişin ve diş macununun yapısında bulunur. Tepkime verme eğilimi yüksektir. Tavalar için kullanılan teflonun yapısına katılır. Sarımtırak zehirli bir gazdır.
Neon: Parlak reklam ışıklarında ve tabelalarda kullanılır. Ampul içinde aydınlatıcı olarak kullanılır. Soygazdır. Kolay tepkime vermez.
Sodyum: Tuzun yapısına katılır. Sinirsel iletimde önemlidir. Endüstride de kullanılır.
Magnezyum: Klorofilin yapısına katılır. İnsan sağlığı için önemli bir elementtir. Birçok maddenin de yapılışında kullanılır.
Alüminyum: Sanayide çok yaygın kullanılan bir metaldir. Birçok metal alaşımı için çok önemlidir.
Silisyum: Yer kabuğunda bol miktarda bulunur. Kuvars, granit, kum, toprak, kil, seramik, cam, algler, diatomlar, yarıiletkenler, bilgisayar parçaları, silikon kauçuk yapısına katılır.
Potasyum: Kemikler, DNA, enerji depolayan fosfatlar (ATP), gübre, asit, deterjan, kibrit gibi yapılara katılan önemli bir elementtir.
Kükürt: İnsan cildi, saç, yumurta, soğan, sarımsak, küf, volkan, alçı, kauçuk, asitler, kağıt yapısında bulunur. Kırılgandır ve sarımtırak renge sahiptir.
Klor: Tuz (NaCl), çamaşır suyu, mide asidi, içme suyu içinde bulunur. Yüzme havuzları ve musluk suları için dezenfektan olarak kullanılır. PVC plastik boru ve şişeler içinde kullanılır. Yeşilimsi zehirli bir gazdır.
Argon: Havanın azot ve oksijenden sonra en önemli parçasıdır. Dünya'da en fazla bulunan soygazdır. Ampullerde parlatıcı olarak kullanılır.