İhsan: Bağışlama, bağış olarak verme. Bağışlanan şey. Yardım, iyilik, lutuf. Tasavvufta, Allâh’ı görüyormuş gibi yaşanan kulluk hayâtı ve kalbî kıvam anlamlarına gelmektedir.
Hz. Peygamber (s.a.v.) ihsanı şöyle tanımlar: ‟İhsan, Allah’ı görüyormuşsun gibi ibadet etmendir. Çünkü sen onu görmesen de o seni görmektedir.”(Buhârî, İman, 37; Müslim, İman, 1.) Hadisten anlaşılacağı üzere dinimize göre insan, öncelikle İslam’ın iman esaslarına inanmalıdır. Bunun yanı sıra Allah’a (c.c.) karşı ibadetlerini yerine getirme konusunda titiz olmalıdır. Ayrıca ibadetlerini ve işlerini yerine getirirken ihsan üzere olmalıdır. Yani Allah’ın (c.c.) her an kendisini gördüğü bilinci içinde davranmalıdır.
İhsan sahibi kişiler, bütün güzel özellikleri, hasletleri kendilerinde toplamak için gayret gösterirler. Gerek ibadetlerini gerekse diğer tüm işlerini en güzel şekilde ve hakkını vererek yapmaya çalışırlar. Allah’a (c.c.) hakkıyla ve en güzel şekilde kulluk etmeyi hayatlarının en önemli gayesi hâline getirirler. Allah’ın (c.c.) her zaman ve her yerde kendilerini gördüğü bilinci içinde olurlar. İyi insan olmak ve iyilik yapmak için ellerinden gelen çabayı harcarlar. İnsanlara yardım eder, onların hatalarını bağışlarlar. Bir ayette, ‟O takva sahipleri ki bollukta da darlıkta da Allah için harcarlar; öfkelerini yutarlar ve insanları affederler. Allah da güzel davranışta bulunanları sever.”(Âl-i İmrân suresi, 134. ayet.) buyrularak bu duruma dikkat çekilir. Her şeyde ihsanı emreden Allah (c.c.) da ihsan sahibi kullarını yani muhsin olan kimseleri sever ve onlardan razı olur. Bu husus bir ayette şöyle açıklanır: ‟Allah yolunda harcayın. Kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın. Yaptığınızı güzel yapın; Allah güzel (iş) yapanları (muhsin kimseleri) sever.”(Bakara suresi, 195. ayet.)
İhsan;
- ibadetlerini en güzel şekilde yapmaktır.
- kimse görmediğinde bile kötülük yapmamaktır
- işini, en güzel şekilde yapmaktır.
- her zaman iyiliği ve iyi olmayı tercih etmektir.
- komşu ve akrabaya iyilik etmektir.
- anne babaya saygılı ve itaatkâr olmaktır
- Allah’ı (c.c.) görüyor gibi yaşamaktır.