Oyuncaklarda ve tekstil ürünlerinde polivinil klorür, polietilen, poliamid, polistiren, kauçuk, polivinil asetat gibi polimerler kullanılmaktadır. Bu polimerin içine dayanıklılık, esneklik sağlayan, homojenleştirici, parlatıcı ve renklendirici maddeler katılabilmektedir. Bu katılan maddelerden bazıları oldukça zararlıdır.
Örneğin polimere özellikle (PVC'ye) yumuşaklık kazandıran ftalatlar adlı madde grubu, kansere yol açabilmekte, böbrek ve karaciğere zarar vermekte, hormonal düzensizliklere yol açmaktadır. Ayrıca polimerlerde petrol kalıntılarına rastlanabilmektedir. Polivinil klorür, kauçuk gibi bazı polimerler özellikle sıcakta ve güneş ışığında zararlı bozunma ürünleri oluşturur. Bu maddelerin uzun süre solunması ve cilt ile teması sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Oyuncak ve giysi alırken bunların kötü kokanlarından ve parlak olanlarından özellikle uzak durulmalıdır. Kullanılan polimerin türüne dikkat edilmelidir.
Özellikle polivinil klorür (PVC) ve polistiren (PS) içeren oyuncaklardan uzak durulmalıdır. Polimerlerin monomerlerinden oluşumu sırasında bir kısım monomer molekülü, polimerleşmeden polimerin arasında sıkışıp kalmaktadır. Eğer bu monomer çözünebilen ve uçucu türde ise kolaylıkla çevreye yayılabilmektedir. Bu monomerlerin çoğunluğu da petrol türevi olduğu için sağlığa ve çevreye zararlıdır.
Tekstilde kullanılan polyesterde monomer sıkışması yoktur. Ancak polyester çok çabuk tutuşabilen bir polimer olduğu için genellikle yanmayı geciktirici madde katılarak işlenir. Bu madde, endokrin sistemimizi bozucu etkiye sahiptir. Polimer maddelerden ayrışan (sızan) toksik madde miktarı ile ilgili bir araştırmaya göre en fazla toksik madde mobilya kumaşlarından çevreye yayılmaktadır. Oyuncak ve tekstilde kullanılan bazı polimerler ve sağlığa olası etkileri verilmiştir. İnceleyiniz.
Bazı polimerler ya da polimer katkı maddelerinin sağlığa etkileri
Polimer ya da Katkı Maddesi | Kullanım Alanı | Sağlığa Olası Etkileri |
Polivinil klorür (PVC) | Oyuncak, su borusu, pencere profili, oto döşemesi, gıda ambalajı vb. | Kanser, doğum kusurları, karaciğer bozukluğu, bronşit, görme kaybı |
Ftalatlar (DEHP) (Yumuşatmak amacıyla) | Vinil giyim ürünleri ve mobilya, oto döşemesi, oyuncak, cerrahi eldiven vb. | Hormonal değişiklik, astım, doğum kusurları, kanser |
Polistiren (PS) | Yalıtım malzemesi, ambalaj köpüğü, içecek bardakları, oyuncak | Göz ve burunda tahriş, bilinç kaybı, vücutta yağ katmanında birikme |
Polietilen teraftalat (PET) | Halı, kilim ipliği, yiyecek ambalajı, poşet, plastik şişe, oyuncak | Kanser şüphesi |
Polyester | Elbise, yatak kumaşı, araç tamponu, gıda ambalajı, döşeme kumaşı | Solunum yolu ve gözde tarhiş, deri döküntüsü |