Hz. Ömer halifeliği süresince İslam’ın doğru anlaşılması için çalıştı, ilmi faaliyetleri destekledi. Fethedilen yerlere İslam'ı öğretmesi için özellikle sahabiler arasından seçtiği kişileri öğretmen olarak gönderdi. Hadis rivayet eden kişilerden o hadisi, Peygamber Efendimiz'den (s.a.v.) duyduğuna dair şahit getirmelerini istedi. Kendisi de Peygamber Efendimiz'den (s.a.v.) hadisler rivayet etti. Rivayet ettiği hadislerin 539’u Kütüb-i Sitte'de yer almaktadır.
- İlk defâ Emîrü’l-Mü’minîn (Mü’minlerin Emîri) diye isimlendirilen odur.
- Terâvîh Namazı cemaatle kılınmaya ilk defâ onun zamanında başladı.
- Kur’an’ın iki kapak arasına toplanıp yazılmasını ilk dafâ o teklif etti ve bu tahakkuk edinceye kadar ısrarla üzerinde durdu.
- Zimmîlere ilk defa alâmet taktıran odur.
- İlk defa yazılı kararlar alan odur.
- Kumandan ve vâlilerle ilk defa toplantı yapan odur.
- İlk defâ İslâm devletine âit para bastıran odur…
- Bunun gibi daha pek çok “ilk”e imzâ atmıştır.
- Ömer (r.a.), köleliğe karşı şiddetli bir mücâdele verdi. Beytü’l-mâl’in gelirleri düzelince, devlet içindeki bütün Müslüman kölelerin hürriyete kavuşturulmasını vasiyet etti.
- Ömer (r.a.), memurlarının, hastalanan köleleri ziyaret etmediklerini anladığında onları vazifeden azlederdi. Kendisi de her cumartesi Medîne’nin kenar semtlerine gider, herhangi bir köleyi gücü yetmeyeceği bir işte çalışırken görürse, bu işi ondan alırdı.