Hüsn-i talil (güzel neden bulma): Herhangi bir olayı gerçek edeninin dışında daha güzel ve hayali bir nedene bağlayarak açıklama sanatıdır.
Örnekler:
“Sen gittin yaslara büründü cihan
Soluyor dallarda gül dertli dertli”
Şair, “akşamın gelişini” ve “gülün solmasını”, “sevgilinin gidişine bağlamıştır. Böylece gerçek neden yerine hoşa giden, hayali bir neden bulmuştur.
“Güzel şeyler düşünelim diye
Yemyeşil oluvermiş ağaçlar”
Şaire göre ağaçlar, insanların mutlu olmasını, güzel şeyler düşünmesi için yemyeşil olmuştur. Bu ağaçların yeşil olmasının gerçek nedeni değildir. Şair gerçek nedeninin dışında daha güzel ve etkileyici bir neden bulmuştur.
“Hâk – i pâyine yetem der ömrlerdir muttasıl
Başını taştan taşa urup gezer âvâre su”
Irmakların dağ taş aşarak ( başını taştan taşa vurarak ) akıp gidişi, Hz.Peygamberimizin ayak bastığı topraklara ulaşmak nedenine bağlanıyor.
Hüsnü talil sanatıyla ilgili verebilecek en iyi örneklerden bazıları şunlardır;
- İstanbul’a geldiğinden beri çiçekler açtı. (İlgili örnekte anlatılmak istenen düşünce kişinin gelişiyle birlikte ne gibi olumlu sonuçlara yol açtığıdır.)
- Güller seni görür görmez yüzünün güzelliğinden kızardılar. (İlgili örnekte anlatılmak istenen düşünce kişinin ne kadar güzel bir yüzü olduğu ve yüzüne bakıldıkça güllerin bile utanarak kızardığı yönündedir.)
- Barış Manço’nun Gülpembe adlı parçasında geçen “Sen gülünce güller açar Gülpembe” şarkı sözünde de hüsnü talil sanatına dair güzel bir anlatım söz konusudur. Güllerin bile kişinin güzelliği karşısında açıldığından söz edilir.
Örneklerden de anlaşılabileceği gibi farklı bir nesneye veya kavrama kişisel bir özellik yüklenerek yapılan güzel benzetme hüsnü talil sanatının ne olduğunu anlatan tanımladır.