Soru : Hangisi hem bir ot hem bir renk hem de bir dikiş biçiminin adıdır? Ördekbaşı, Kuzguni, Kazayağı, Yavruağzı nedir?
A- Ördekbaşı
B- Kuzguni
C- Kazayağı
D- Yavruağzı
Doğru Cevap : Kazayağı
Kazayağı Bitkisi Nedir? Özellikleri, Faydaları ve Zararları Nelerdir?
Ispanakgiller familyasından; kokulu, otsu bir bitkidir. Yaprakları kazayağına benzediğinden bu ismi almıştır. Ana vatanı orta ve kuzey Amerika’nın güneyidir. Zamanla bu bölgeden papazlar tarafından Avrupaya getirilmiştir. Bağırsaklardaki solucan ve tenyaların atımında etkili olduğundan solucanotu, tenyaotu adları ile de bilinmektedir. Ülkemizin birçok yerinde boş tarlalarda yabani olarak yetiştiği görülmektedir. Kültürel üretimi yapılmamaktadır.Yaprakları değişik şekilde sıraya dizilmiştir. Yaprak diziliş şekli eğrelti otunu andırmaktadır. Alt yaprakları kısa saplı, üst yaprakları sapsız gövdeye oturmuş olup, geniş bir mızrak şeklinde, kenarları kertiklidir. Yaprakları şekil itibariyle çınar ağacı yaprağını da andırmaktadır. Bitki toprak üzerinde yüzeysel gelişim gösterir. Her yaprağın dibinden bir dal çıkmaktadır. Bitki yetiştirildiği toprağa göre yeşil, esmer veya kahverengimsi renkte olabilir. Çiçekleri bitkinin üst kısmındaki yaprak diplerinden çıkan saplar üzerinde oldukça çok çiçeğin dizilmesi ile oluşmuştur. Yetiştirildikleri toprağa göre yeşil, esmer ve kızıl renklerde olabilmektedir.İçeriğinde bulunan başlıca uçucu yağ Ascaridol olup, bunun bitkideki oranı bitkinin yetiştiği bölgeye göre değişmekle birlikte %0,6-1 arasındadır. Bunun dışında Plicarvon, Aritason, Cymol, Limonen, Kafur ve Terpineol gibi uçucu yağ türevlerini de değişik oranlarda içermektedir.Kazayağının kavurma şeklinde yemeği yapılmakta, böreği yapılmaktadır. Bunlarla birlikte, yemeklere tat vermesi amacıyla baharat olarak kullanılmaktadır. Diğer taraftan, toprak üstü aksamından su buharı distilasyonu ile elde edilen uçucu yağı aktarlarda satılmaktadır. Uçucu yağı, eter yağı olarak da bilinmektedir.Bitkinin faydalarından bahsedecek olursak;
* İçeriğinde bulunan Oleum chenopodili adı verilen uçucu yağ bağırsak solucanları, tenyalar ve bağırsak kurtlarının uyuşturarak vücuttan atılmasını sağladığı söylenmektedir.* Ciltteki tahriş ve çöküntülere karşı kullanılır.* Antibakteriyel özelliği vücudu mikroplardan korur.* Bağışıklık sistemini kuvvetlendirir.* Yemeklerde kullanıldığında çocukların iştahını açar.* Sindirim sistemini düzenler.* Adet halini düzenler.* Canlılık sağlar, teskin edicidir.* Saç derisindeki kepeklenmeyi önler.* Mide ülserini tedavi edici mideyi kuvvetlendiricidir.* Karaciğer hastalıklarına iyi gelir.* Mesane taşlarının düşürülmesinde yardımcıdır.Kazayağı uçucu yağı gelişi güzel, sürekli veya yüksek oranda kullanıldığında başta karaciğer ve diğer organlara ciddi oranda zarar verebilir. Bunun dışında aşırı dozda kullanımı kramplar, felç gibi anormallikler, hareket bozuklukları, şuursuzluk, tansiyon düşmesi, sinir sistemi bozuklukları gibi anormallikler görülmesine neden olabildiği söylenmektedir. Kazayağı bitkisinden yapılan kavurmasının, börek gibi gıdalar, saf eter yağı kadar etkili olmasa da, sonuçta bitki içerik maddesi olduğundan, tüketimde dikkatli olunmasında fayda vardır.