Bazı canlılar dünyaya geldiklerinde ana canlıya benzerken bazıları da benzemezler. Ana canlıya benzemeyen canlılar gelişim dönemleri boyunca başkalaşım geçirerek ana canlıya benzer hale gelirler.
Kurbağaların ve böceklerin yumurtadan çıktıktan sonra yapısal değişikliğe uğrayarak ana canlıya benzer hale gelmesine başkalaşım denir. (Kurbağaların ve böceklerin yumurtadan çıktıktan ergin hayvan oluncaya kadar geçirdikleri gelişim evrelerinin hepsine birden başkalaşım denir).
Kurbağalar ve eklem bacaklılardan böcekler, başkalaşım geçiren hayvanlardır.
1- Kurbağalar :
- Larva döneminde suda solungaç solunumu, ergin dönemde karada deri ve akciğer solunumu yaparlar.
- Yumurta ile çoğalırlar.
- Yavru bakımı görülmez.
- Dış döllenme görülür.
- Gelişimleri sırasında başkalaşım geçirirler.
- Yavrularını sütle beslemezler.
- Kalpleri üç odacıklıdır.
- Kirli kan akciğerlerde temizlenir.
- Kalplerinde temiz ve kirli kataşırlar. (Vücutlarında kirli ve temiz kan dolaşır).
- Nemli bölgelerde yaşarlar.
- Soğukkanlı canlılardır.
2- Eklem Bacaklılar :
- Vücutlarının dışında kitin denilen örtü bulunur. Sert ve dayanıklı olan bu örtü vücuda diklik ve desteklik sağlar.
- Vücutlarındaki halkalar ve deri kıvrımlarının birbirine eklenmesiyle oluşan yapıya dış iskelet denir.
- Yumurta ile çoğalırlar.
- Böcekler grubunda olan eklembacaklılar başkalaşım geçirirler.
- Yumurtadan çıkan kurtçuğa larva denir.
- Larvanın ergin hale gelinceye kadar geçirdiği uyku dönemine pupa denir.
- Pupa dönemi karasinekte kabuk içinde, ipek böceğinde ise kendi salgıladığı ipekten yaptığı koza içinde geçirilir.
a) Böcekler :Arı, karasinek, sivrisinek, bit, pire, kene, çekirge, tahta kurusu, hamam böceği ve kelebek.
b) Kabuklular :Yengeç, karides.
c) Örümcekler :Örümcek, akrep.
d) Çok Ayaklılar :Çıyan, kırkayak.
- Hamam Böceği
- Ev Sineği
- Peygamber Devesi
- Sinek kurdu
- Nimfitler, Çekirgeler ve Yusufcuklar
- Mayhoş(Mayfly)
a) İpek Böceğinin Gelişim Dönemleri (Başkalaşım Evreleri) :
- İpek böceği salgıladığı yapışkan bir maddeyle (iplikle) yumurtalarını birbirine
- bağlayarak etrafa dağılmalarını önler.
- Tırtıl, yumurtaların gelişebilmesi için salgıladıkları iplikle kendilerine koza örmeye başlarlar. (Tırtıl bunu 3 – 4 günde örer).
- Yumurta olgunlaşınca tırtıl oluşur.
- Tırtılın ergin hale gelinceye kadar geçirdiği uyku dönemine pupa denir.
- Pupa dönemi sonunda koza yırtılır ve kelebek oluşur.
- İpek böceğinin gelişimi sırasında geçirdiği başkalaşım evreleri sırayla;
- Yumurta → Tırtıl → Erken Pupa → Genç Pupa → Kelebek
- b) Kurbağanın Gelişim Dönemleri (Başkalaşım Evreleri) :
- Kurbağadaki döllenmiş yumurta hücresinin gelişmesi sonucu larva oluşur.
- Balığa benzeyen larvalar gelişerek iribaş olur.
- Zamanla iribaş büyüdükçe önce arka bacaklar, sonra ön bacaklar çıkar ve en sonunda kuyruk kaybolur.
- Bundan sonra genç yavru kurbağa oluşur. Yavru kurbağa da gelişerek ergin kurbağa haline gelir.
- Kurbağanın gelişimi sırasında geçirdiği başkalaşım evreleri sırayla;
- Yumurta → Larva → İribaş → Yavru Kurbağa → Ergin Kurbağa