Hac ibadetiyle ilgili olarak bilinmesi gereken bazı kavramlar vardır. Şimdi bunları görelim.
İhram: Sözlükte yasaklamak, yasak etmek, haram kılmak anlamlarına gelir. Dinî terim olarak ise hac ya da umreye niyet eden kişinin, diğer zamanlarda helal olan bazı fiil ve davranışları, bu ibadetlerin esaslarını tamamlayıncaya kadar kendine haram kılmasıdır.
İhrama, mikat yerlerinde girilir. Mikat; hac ve umre yolculuğuna çıkanların, Mekke ve çevresinde ihrama girmek zorunda oldukları sınırlara, yerlere denir. Buralarda gusül abdesti alınır, ihram denilen giysiler giyilir, hac ya da umreye niyet edilir. Böylece ihram yasakları başlar. İhram yasakları, hac ve umre ibadeti tamamlanınca sona erer.
Tavaf ve şavt: Tavaf, sözlükte; bir şeyin çevresini dolaşmak, dönmek, ziyaret etmek anlamlarına gelir. Dinî terim olarak ise Hacerü’l-Esved’in hizasından başlayarak ve Kâbe’yi sola alarak Beytullah’ın etrafında yedi defa dönmektir. Her bir dönüşe şavt denir. Yedi şavt, bir tavaf olur. Tavafa Hacerü’l-Esved’in bulunduğu hizadan başlanır. Tavafa başlarken eller Hacerü’l- Esved’e doğru kaldırılır ve “En büyük olan Allah’ın adıyla başlarım.” manasına gelen “Bismillâhi Allâhü ekber.” ifadesi söylenir. Farz olan tavaf, Kurban Bayramı’nın ilk üç gününde yapılır. Tavaf esnasında hem kendimiz hem de ailemiz, sevdiklerimiz ve tüm insanlık için dua etmek güzel bir davranıştır.
Hacerü’l-Esved: Tavafın başlangıç yerini göstermek üzere Kâbe’nin güneydoğu köşesinde bulunan, yerden 1.5 metre yüksekliğinde, oval biçimde, hafif kırmızı ve sarı damarcıkları bulunan, 30 cm çapında, oldukça parlak, siyah bir taştır. Kâbe’nin duvarında bulunan ve Müslümanlarca kutsal sayılan Hacerü’l- Esved’in cennetten geldiğine inanılır.
Hac ile ilgili mekân ve kavramlar
Hac ile ilgili mekânlar
- Kâbe
- Safa ve Merve
- Arafat
- Müzdilife ve Mina
Hac ile ilgili kavramlar
- İhram
- Şavt ve tavaf
- Sa’y
- Vakf
Sa’y: Sözlükte çalışma, gayret gösterme, yürüme, koşma gibi manalara gelir. Dinî bir terim olarak ise sa’y; hac ve umre ibadeti esnasında, Mekke’deki Safa ve Merve tepeleri arasında hızlı adımlarla yedi kez gidip gelmektir.
Arafat: Mekke’nin doğusunda bulunan bir bölgenin adıdır. Haccın farzlarından biri olan vakfe, burada yerine getirilir. Peygamberimiz (s.a.v.), “Hac, Arafat’tır.” buyurarak hac ile Arafat arasındaki ilişkiye dikkat çekmiştir.
Vakfe: Sözlükte durmak, ayakta dikilmek, duraksamak gibi anlamlara gelir. Dinî bir terim olarak ise haccın farzlarından biri olarak Mekke’nin Arafat denilen bölgesinde, Zihicce’nin dokuzuncu gününe rastlayan arife günü öğlen vaktinden Kurban Bayramı’nın ilk günü, güneş doğuncaya kadar bir süre beklemek demektir.
Kâbe: Mekke’deki Mescid-i Haram denilen ibadethanenin ortasında bulunan yapının adıdır. Kur’an-ı Kerim’de Kâbe; bu ad dışında Beytü’l-Haram, Beyt-i Atik, Beyt-i Ma’mur, el-Beyt isimleriyle de zikredilmiştir. Halk arasında Kâbe’ye, Allah’ın evi anlamına gelen Beytullah denilmektedir.