Günümüzde yaygın olan başlıca fıkhi düşünce ekolleri

Günümüzde yaygın olan başlıca fıkhi düşünce ekolleri şunlardır:
Hanefîlik: Büyük İslam âlimi İmam Âzam Ebû Hanife’nin (öl. 767) görüşlerini ve fıkıhtaki metodunu esas alan mezheptir. Ebu Hanife’nin en önemli eseri Fıkh-ı Hanefî mezhebinin oluşmasında ve yayılmasında İmam Âzam Ebû Hanife’nin öğrencileri önemli rol oynamıştır. Hanefi mezhebinde Kur’an ve sünnet yanında akla da önem verilir. Dinî bir konuda hüküm verilirken önce Kur’an’a, sonra sünnete sonra da Peygamberimizin ashabının görüşlerine başvurulur. Kıyas da dini hükümlerde kullanılan bir yöntemdir. Hanefi mezhebi daha çok Irak, Mısır, Suriye, Kafkaslar, Balkanlar, Pakistan ve Türkiye’de yaygındır.
Mâlikîlik: Büyük hadis ve fıkıh âlimi Malik b. Enes’in (öl. 795) görüşlerini ve fıkıhtaki metodunu temel kabul eden fıkhi mezheptir. Malik b. Enes Medine’de doğmuş, bu kutsal beldede yaşamış ve burada vefat etmiştir. Onun en önemli eseri el-Muvatta adını taşır ve hadis alanıyla ilgilidir. Malik b. Enes hadise çok önem vermiştir. Dinî bir konuda hüküm verirken Kur’an ve sünneti esas almış, kıyasa başvurmuştur. Medine halkının uygulamalarına da çok önem vermiştir. Mâlikî mezhebi daha çok Hicaz, ve Kuzey Afrika’da benimsenmiştir.
Şâfiîlik: Muhammed b. İdris eş-Şâfiî’nin (öl. 819) görüşlerine dayanan ve onun ismine nispetle anılan fıkhi yorum biçimidir. İmam Şâfiî, özellikle hadis ve fıkıh konusunda temayüz etmiş, büyük bir âlimdi. Onun el-Ümm er-Risale adlı eserleri çok meşhurdur. İmam Şâfiî fıkıh ilminin esasları konusunda ilk eser yazan kişidir. Kur’an, sünnet ve âlimlerin icması (görüş birliği) Şafiî mezhebinde en önemli delillerdir. Şâfiîlikte sünnetin her çeşiti dinî delil kabul edilir. Şâfiî mezhebi Mısır, Güney Arabistan, Doğu Afrika, Azerbaycan, Endonezya, Malezya gibi bölgelerde yaygındır. Ülkemizde Doğu Anadolu bölgesinde bu mezhebi benimseyen müminlerin sayısı çoktur.
Hanbelîlik: Hadis ve fıkıh alanında tanınmış İslam âlimlerinden biri olan Ahmed b. Hanbel’in (öl. 855) fıkhi metodunu ve görüşlerini esas alan mezheptir. Ahmed b. Hanbel Bağdat’ta doğmuş; Kûfe, Basra, Mekke, Medine, Şam gibi yerlere ilim öğrenmek için gitmiş ve Bağdat’ta vefat etmiştir. Onun en önemli eseri el-Müsned adını taşır. Bu eser bir hadis kitabıdır. Hanbelîlik mezhebinde Kur’an ve sünnetin yanı sıra sahabilerin görüşlerine çok önem verilir. Gerekmedikçe kıyas yoluna başvurulmaz. Hanbelî mezhebi Bağdat, Mısır, Suriye ve Hicaz’da daha fazla yayılmıştır.
Yukarıda bahsedilen mezheplere dört büyük mezhep de denir. Bunlar dışında yaygın fıkhi mezheplerden biri de Câferilîktir. Câferîlik, Câfer-i Sadık olarak da bilinen Câfer b. Muhammed el-Bâkır’ın (öl. 765) fıkhi metoduna ve görüşlerine dayanır. Câferîlik, daha çok İran’da yaygındır ve bu ülkenin resmî mezhebidir.