Günlük hayatta ne gibi salih ameller

Aşağıda okuyacağınız liste, sosyal medya ortamında çok sayıda arkadaşın kıymetli katkılarıyla oluşturuldu. “Modern hayatın karmaşası içinde unutuverdiğimiz, pratik salih amelleri derleyelim” demiştik; hamdolsun, ortaya birbirinden güzel 100 madde çıkıverdi. Bu elbette bir baş­langıç, salih ameller de bu kadarla sınırlı değil. Yol uzun, el verir ki revân olalım.

Buyurunuz efendim:

• Anne-baba uzaktaysa eğer mutlaka hatırlarını sor­mak; düzenli aramak,
• Anne-babayla konuşurken kırıcı olmamak; onların yanlışlarına müdahale ederken şefkati elden bırakmamak,
• Serviste uyuyakalan arkadaşını ineceği durağa gelince uyandırmak,
• Toplu taşıma araçlarında, yaşlı olmasa dahi yorgun olduğu belli olanlara, eşyası olanlara, kitap okuyanlara vs. mümkün olduğunca yer vermek,
• Ters istikamette dahi olsa, arkadaşları gidecekleri yere bırakmak,
• Arabası olan arkadaşa, “Beni bırak” diyerek yük ol­mamak,
• Mümkün olduğunca, yalnız başına yemek yememek,
• Maddi imkânlar el verdiği ölçüde, yemek ısmarlamak, evlerde yemekli davetler vermek,
• Bildiğimiz bir konu bile olsa, karşı tarafı sabırla dinlemek,
• Toplu taşıma araçlarında, Akbil’i (bileti) olmayanın yerine Akbil (bilet) basmak,
• Akbil’i (bileti) bitenlerden herkes gözlerini kaçırır­ken, kartını uzatmak,
• Ağızdan kötü sözler çıkan arkadaşları, kırmadan uyarmak,
• Gıybet yapılırken veya dedikodu edilirken konuşanı kırmadan lafı değiştirmek, başka bir konu açmak,
• Toplu taşıma araçlarına binerken zorlanan yaşlılara ya da eşya taşıyanlara yardımcı olmak,
• Trafik kurallarına azami dikkat etmek, emniyet şeridini ihlal etmemek,
• Mahalle çeşmelerinin yanından geçerken, boşa akıp giden suyu kapatmak,
• Pazardan dönen insanların poşetlerini taşımalarına yardımcı olmak,
• Hep gülümsemek, asık suratlı olmamak, insanları germemek,
• Evlatlarımızın terbiyeleriyle bizzat ilgilenmek, onları teknolojiye rehin bırakmamak,
• Çöpleri mutlaka çöp kutularına atmak,
• Kuşlar yiyip ölmesin diye sakızları ortalığa atma­mak,
• İsrafı azaltmak için çöpleri geri dönüşecek şekilde ayırarak biriktirmek,
• Araç kullanırken mecbur olmadıkça kornaya bas­mamak,
• Araç kullanırken yayalara ve araçlara yol vermek,
• Eve girerken tebessüm ederek girmek ve selam vermek,
• İş yerine selamla ve tebessümle girmek,
• Sevdiğine sevdiğini söylemek, belli etmek,
• Hediyeleşmek; hediye vermek için illa özel bir vesile beklememek,
• Zillere nazik ve kısa basmak,
• Telefonla birini ararken ısrarla ve tekrar tekrar çaldırmamak,
• Günlük diyaloglarda, yüksek sesle ve bağırarak konuşmamak,
• Öfkeyi kontrol etmek, gerekirse öfke kontrol kurs­larına gitmek,
• Asfaltın ortasında kalmış bir solucanı çimenlik alana taşımak ya da zorda kalan minik bir böceğe bile yardım etmek,
• Zarar vermedikleri sürece hayvanları, böcekleri vb. öldürmemek,
• Randevulara sadık olmak, söz verince mutlaka gitmek, gecikme ya da iptal etme durumunda mutlaka zamanında bilgilendirmek,
• Bir kazaya karıştığı zaman haklı olsa bile önce alttan alıp “Kardeş kusura bakma” diye söze başlamak,
• Faize düşme tehlikesi altında olan bir Müslüman kardeşine, “karz-ı hasen” (faizsiz borç) ile yardımcı olmak,
• Arkadaş çevresi içinde, ihtiyacı olanları düşünerek, faizsiz borç verebilmek için küçük fonlar oluşturmak,
• Gürültü çıkaran ayakkabıları giymemek, giyilmişse nazik yürümek,
• Arabayla giderken, özellikle yaşlı yayaları gidecekleri yere bırakmak,
• Esnaf isek, kusurlu ürünü müşteriye satmamak ya da satarken kusurunu belirtmek,
• Kişisel temizliğe dikkat etmek, ağız ve ter kokusu yaymamak için tedbir almak,
• Tuvalette başkasının çekmeyi unuttuğu sifonu çekivermek,
• Tehlike arz eden kırık bir ağaç dalı, çukur, kopmuş bir elektrik kablosu vs. görünce mutlaka yetkililere bildir­mek, aksaklığın giderilmesine yardımcı olmak,
• Rastlanacak çocuklara dağıtmak üzere, yanında küçük hediyecikler taşımak,
• Su içen hayvanları ürkütmemek, yol üzerindeyseler uzaklarından geçmek,
• Özellikle sınav haftalarında -çok elzem olan- renkli kalemleri arkadaşlarla paylaşmak,
• Arkadaşla camiden çıkarken, onun ayakkabısını da çıkışa kadar taşımak,
• Cami çıkışlarındaki ayakkabı öbeklerini, çıkanların rahatça giyebileceği şekilde dizmek,
• Yemekhane ya da toplu halde bulunulan diğer mekânlarda sandalye ve masaları gürültü çıkarmadan ha­reket ettirmek,
• Camilere temiz çoraplarla gelmek,
• Camilerde cep telefonunun sesini mutlaka ka­patmak,
• Camilerde koku ikram eden amcaları kırmamak; ama insanların hoşlanmayacağını düşünerek, mümkün mertebe kimseye koku ikram etmemek,
• Cep telefonlarımızın seslerini, herkesi rahatsız edecek derecede yüksek açmamak,
• İş yerinden çıkarken, eğer unuttuysa arkadaşımızın bilgisayarını da kapatmak,
• İş arkadaşının iş yükünü hafifletmek, işinin ucun­dan tutmak,
• Yediğimiz meyve-sebzelerin tohumlarını biriktirip, müsait yeşil alanlara serpmek,
• Cami bahçesinde mendil satanlardan mendil alıp, abdest alanlara ikram etmek,
• Muhatabının elbisesindeki/saç-sakalındaki bir kusuru fark ettirmeden düzeltmek ya da buna dikkatini çekmek; (Bıyıklarda çorba, dişte maydanoz, sakalda peçete),
• Ev işlerini mümkün mertebe sırtlanmak, eşleri yalnız bırakmamak,
• Toplu ulaşım aracına yetişmeye çalışan için şoföre seslenmek; otobüslerdeki diğer seslenme durumlarını da düşünürsek: Sesi yetmeyenin sesi olmak,
• Aşktan, hastalıktan, dertten, borçtan, temâşâdan vb. hayrete düşmüşlere, şaşırmışlara yol göstermek,
• Dert dinlemek, gönüllere huzur ve sürur telkin etmek,
• Sabrı ve merhameti tavsiye etmek,
• Özellikle evliliklerde çıkan sorunlarda nasihat ver­mek durumunda kalındığında, tarafların ikisini de dinle­mek, duygusal ve taraflı hükümler vermemek,
• Münasip üsluplarla, güzellikleri tavsiye etmek,
• Yol, adres sorana yardımcı olmak,
• İlgilisi olan bir şeyin gözden yitip gitmesine müsa­ade etmemek; (“Bu kitap tam sana göre”, “Bu makale senin çalıştığın konuyla ilgili”),
• Çay getirmek (evde, işte),
• Toplu taşıma araçlarında telefonla konuşurken yavaş sesle konuşmak ve başkasını rahatsız etmemek,
• Toplu ortamlarda sakız çiğnerken garip sesler çı­karmamak,
• Toplum içinde müzik dinlerken kulaklığın sesini sonuna kadar açmamak,
• Evcil hayvanlarımızı sokakta gezdiriyorsak, pislik­lerini kaldırıma ya da ağaç diplerine bırakmamak,
• Sokak hayvanları için özellikle yaz aylarında dışarıya su kapları koymak,
• Apartmana girerken arkada kucağında bebeği, elin­de poşeti olanlar vs. varsa onlara yol vermek, elindekileri almak, asansörü çağırmak, hatta gideceği kata bırakmak,
• Asansörden indikten sonra, yetişmek için koşanlar varsa onlar için asansörü tutmak,
• Hamile kadınlara yol ve yer vermek; o anda yedi­ğimiz bir şey varsa mutlaka ikram etmek,
• Bizimle oynamak isteyen bir kediyi reddetmemek,
• Herhangi bir şeye ihtiyacı olan birini görünce, ihtiyacını ona hissettirmeden gidermek,
• Sadaka, zekat vb. verirken, muhtaçları rencide etmemek,
• Evlenmek isteyenlere yardımcı olmak,
• Ödemeli arayan arkadaşın çağrısını mutlaka kabul etmek, kontörsüzlüğünü yüzüne vurmamak,
• Camide insanlarla namaz kılarken, sureleri ve du­aları sesli okuyup yanımızdakini şaşırtmamak,
• İnsanların canı çekebileceği için, sosyal medyada yemek ve ziyafet fotoğrafı paylaşmamak,
• Allah’ın verdiği maddi imkânları değerlendirirken, muhtaçları da düşünerek mütevazı olmak,
• Birilerinden duyulan “mış’lara/mişlere”, “gözümle görmedim” diye karşılık vermek,
• Erkekler için: Tesettürü kadınlara mahsus bir farz zannetmemek, giyinirken edebi ve tesettürü muhafaza etmek,
• Yanımızdan ambulans geçtiğinde, içindeki hasta için dua etmek,
• Sünnet olduğu üzere: Mezarlıklara, orada yatan Müslüman ahaliye selam vererek girmek,
• Hataları yüze vurmamak, muhatabı utandırmaktan sakınmak,
• Muhatabımız konuşurken yanlış bir kelime kulla­nırsa, doğrusunu kibarca cümle içinde kullanmak,
• Dar bir kaldırımda karşıdan bebekli bir anne geli­yorsa kaldırımı ona terk etmek,
• Çöpçülere, temizlik işçilerine, çaycılara, müstah­demlere, sokaklarda kâğıt toplayan çocuklara selam vermek, hatırlarını sormak,
• Arabaların önüne atlayıp, şoförleri zor durumda bırakmamak,
• Araba kullanırken, karşıdan karşıya geçmeye çalışan yaşlıları korkutmamak, onların geçmesi için yavaşlamak ya da durmak,
• Yaya isek, bize yol veren şoföre teşekkür etmek ya da elle selam vermek,
• Mahalle esnafı ile tanışmak, alışverişlerde hal-hatır da sormak,
• Doktorsak, hastaya merhametle muamele etmek,
• Devlet memuru isek, vatandaşın işini savsaklama­mak, onları gereksiz yere bekletmemek,
• Kötü bir haber vermek gerekiyorsa, mutlaka empati yapılarak ve şefkatle düşünülmüş cümleler kurmak.