Göz; kafatasının ön kısmındaki göz yuvarlağının içinde bulunan, ışığı algılayarak cisimleri görmemizi sağlayan duyu organımızdır. Kaşlar, kirpikler ve göz kapağı gibi yapılar gözümüzü dış etkilerden korur. Gözyaşı bezleri, salgıladığı sıvılarla hem gözümüzü nemlendirir hem de mikroplardan temizler.
Kaş: Alında oluşan terin göze ulaşmasını engeller.
Kirpikler: Toz ve polen gibi küçük maddelerin gözümüze girmesini engeller.
Göz kapağı: Kapanıp açılarak gözün saydam kısmının temizlenmesini sağlar.
Görme olayının gerçekleşmesini sağlayan yapılar göz yuvarlağında bulunur. Göz yuvarlağı dıştan içe doğru sert tabaka, damar tabaka ve ağ tabaka (retina) olmak üzere üç kısımdan oluşur. Aşağıdaki modelde gözümüzü oluşturan temel yapılar ve bu yapıların görme olayındaki görevleri verilmiştir.
1. Sert tabaka: Gözün dış kısmında bulunan ve gözü dış etkilerden koruyan beyaz renkli kısımdır. Sert tabaka gözün ön kısmında incelerek saydamlaşır. Işığın göze girmesini sağlayan bu kısma kornea (saydam tabaka) adı verilir.
2. Damar tabaka: Yapısında bulunan kan damarları sayesinde gözün beslenmesini sağlayan kısımdır. Damar tabaka gözün ön kısmında farklılaşarak iris adı verilen gözün renkli kısmını oluşturur. İrisin ortasında göz bebeği denilen bir yapı bulunur. Göz bebeği büyüyüp küçülerek göze giren ışık miktarını ayarlar. İrisin arkasında bulunan ve göz merceği adı verilen boşluk, ışığı kırarak ışığın ağ tabakaya düşmesini sağlar.
3. Ağ tabaka (Retina): Gözün ışığa duyarlı almaçlarını bulunduran kısmıdır. Duyu almaçları yoğun olarak sarı lekede bulunur. Bu nedenle sarı leke görüntünün en net algılandığı kısımdır. Ağ tabakadaki sinirler göz yuvarlağının arka kısmında birleşir. Bu sinirlerin birleşerek beyne gittiği yere kör nokta denir. Kör noktada ışığa duyarlı almaçlar olmadığından görüntü oluşmaz.
Aşağıdaki akış şemasında görme olayının nasıl gerçekleştiği verilmiştir. İnceleyelim.
1. Cisimlerden yansıyan ışık ışınları saydam tabakada kırılarak göz bebeğine gelir.
2. Göz bebeğinden gelen ışık ışınları, göz merceğinde kırılarak ağ tabakada toplanır.
3. Ağ tabaka üzerindeki sarı lekede cismin ters görüntüsü oluşur.
4. Oluşan görüntü sarı lekedeki duyu almaçları tarafından algılanır ve uyartı mesajlarına dönüştürülür.
5. Görüntülere ait uyartı mesajları, görme sinirleriyle beyindeki görme merkezine iletilir.
6. Beyindeki görme merkezi ters görüntüyü düz olarak algılar.