Gezi yazısı; gezip görülen yeri tanıtma, o yer ile ilgili hisleri ve duyguları yansıtmak amacıyla yazılabilir. Bazı gezi yazıları daha çok tanıtma amacı güderken bazı gezi yazılarında gezilen yerin yazarda bıraktığı izlenimler görülür. Okuduğunuz metinler incelendiğinde Evliya Çelebi’nin yazılarını çoğunlukla bilgi vermek amacıyla yazdığı anlaşılır. Cumhuriyet Dönemi gezi yazılarından olan Anadolu Notlarında bilgiden çok yazarın izlenimleri ve gezinin yazar üzerindeki etkileri görülmektedir. Bodrum metninde hem izlenimleri hem de bilgiyi bir arada bulabilmekteyiz.
Gezi yazıları normal yazı planına göre giriş, gelişme ve sonuç olarak yazılabilir. Gezilen yeri daha iyi tanımak ve tanıtmak için o yer hakkında bilgi edinmek gerekir. Bu bilgi kaynakları yöre insanı veya yazılı kaynaklar olabilir. Günümüz gezi yazıları teknolojik gelişmelerle birlikte fotoğraf veya resimlerle zenginleştirilmektedir.
Gezi yazılarının özellikleri
1) Gezilen bölgeyle ilgili bilgi ve değerlendirmeler yansıtılır.
2) Gezilen bölgenin coğrafi konumu, tarihsel özellikleri, sosyal konumu gezilen bölgede yaşayanların gelenekleri ele alınır.
3) Konu alınan bölgenin doğal güzellikleri komşu bölgelerle ilişkileri yansıtılır.
4) Gezi yazıları okurları bilgilendirme amacı taşır.
5) Araştırmacılar için önemli bir kaynaktır
Gezi yazılarının nitelikleri
1) Gezi yazıları; anlatım, dil ve kurgulama yönünden kusursuz olmalı,
2)Çocuğun gezip görmesiyle ilgili merakını doyurmalı,
3) Çocuğun dil gelişimine katkıda bulunmalı,
4) Gezi yazıları, yazarının düzenli ve sağlıklı gözlemlerinden oluşmalı,
5) Gerektiğinde fotoğraflarla desteklenmiş olmalı. Fotoğraflar metinle uyum içinde olmalı,
6) Anlatılan ülkeyle ilgili ilginç ve karakteristik özellikler yansıtılmalı,
7) Başka ülkelerdeki insanların yaşayış biçimlerini konu alan gezi yazılarında, istisnai durumlardan çok, halkın her günkü hayatıyla ilgili görünümler anlatılmalı.
Türk edebiyatında yazılan önemli gezi yazıları şunlardır:
- Mirat-ül Memalik – Seydi Ali Reis (İlk gezi kitabımız)
- Seyahatname – Evliya Çelebi
- Avrupa’da Bir Cevelan – Ahmet Mithat Efendi (Batı tekniğine uygun ilk gezi örneği)
- Hac Yolunda – Cenap Şahabettin
- Avrupa Mektupları – Cenap Şahabettin
- Frankfurt Seyahatnamesi – Ahmet Haşim
- Anadolu Notları – Reşat Nuri Güntekin