Bilginler de Peygamberimiz döneminden günümüze kadar gelişen olaylar ve gerçekleşen yeni durumlarla ilgili hükümlerini Kur’an ve sünnete uygun biçimde tespit edip açıklamışlardır.
Bilginlerin görüşleri daha sonra sistemleştirilmiş, Müslüman halk da bu görüşlerden en uygun bulduğunu benimseyip uygulamıştır. Ebu Hanife, Ebu Yusuf, İmam-ı Muhammed gibi bilginlerin görüşlerini benimseyenler bir grup, İmam-ı Şafiî ve öğrencilerinin görüşünü benimseyenler de ayrı bir grup oluşturmuştur. Halktan bazıları İmam-ı Cafer Sadık’ın, kimisi Ahmed İbni Hanbel’in, bazı insanlar da Malik İbni Enes’in görüşünü kabullenmişlerdir.
Bunun sonucunda, İslam bilginlerinin görüş ve düşüncelerini temel alan Caferilik, Hanefilik, Malikilik, Şafiilik ve Hanbelilik gibi mezhepler oluşmuştur.
Caferilik, Peygamberimizin soyundan gelen İmam Cafer Sadık’ın görüşlerini temel alan mezheptir.Bu mezhebin görüşlerinin büyük çoğunluğu Hanefilik, Şafiilik, Malikilik gibi mezheplerin görüşlerine uygundur.
Hanefilik, İmam-ı Azam Ebu Hanife’nin görüşlerini temel alan mezheptir. İmam-ı Azam, dini hükümlerin tespitinde Kur’an-ı Kerim’i, Peygamberimizin sünnetini ve sahabilerin görüşlerini esas almıştır.
Malikilik, İslam bilginlerinden Malik İbni Enes’in görüşlerini esas alan mezheptir. İmam-ı Malik, İslam dininin hükümlerini tespit etmede Kur’an’ı, Peygamberimizin sünnetini, sahabilerin görüşlerini ve Müslüman bilginlerin tamamına yakınının görüş birliği içinde kabul ettikleri hükümleri esas almıştır. Bu kaynaklarda tespit edemediği konularda ise kendi görüşünü belirtmiştir
Şafiilik, asıl adı Muhammed olan İmam-ı Şafiî’nin görüşlerini temel alan mezheptir. İmam-ı Şafiî, dinî hükümleri tespit etmede izlediği yöntemi şu şekilde açıklamıştır: “Öncelikle Kur’an’ı ve Resulüllah’ın sünnetini esas alırız. Sonra, sahabilerin görüşlerini ve Müslüman bilginlerin tamamına yakınının görüş birliği ile verdikleri hükümleri kabul ederiz. Bir konunun hükmünü bu kaynaklarda bulamazsak o konuda kendi görüşümüzü belirtiriz.”
Hanbelilik, Ahmed İbni Hanbel’in yorumlarını temel alan mezheptir. Ahmed İbni Hanbel, İslam dininin hükümlerini tespit etmede öncelikle Kur’an-ı Kerim’i ve sünneti esas almıştır. Bu iki kaynakta hükmünü bulamadığı konuları sahabilerin ve sahabilerden sonraki Müslüman bilginler olan tâbiilerin görüşlerine göre açıklamıştır.
Fıkhi yorum ne demektir
Dinin ibadet boyutu ve günlük hayatla ilgili olan konuları ele alan dini yorumlardır.
Ameli- Fıhki yorum : İslam dininde, günlük yapılan ibadet ve işlerin nasıl uygulanması gerektiği konusunda ortaya çıkan ekoldür.