Bir canlının üreme hücreleri olmaksızın kendisiyle aynı kalıtsal yapıda birey oluşturmasına eşeysiz üreme denir. Bölünerek, tomurcuklanarak, rejenerasyonla ve vejetatif üreme olmak üzere dört farklı eşeysiz üreme çeşidi vardır. Bunlardan sadece vejetatif üreme bitkilerde görülür, diğerleri hayvanlarda görülen eşeysiz üreme çeşitleridir
Eşeysiz üreme çeşitleri
- Bölünerek Üreme
- Tomurcuklanarak Üreme
- Rejenerasyonla Üreme
- Vejetatif Üreme
a) Bölünerek Üreme; Belirli bir büyüklüğe ulaşan canlının enine veya boyuna bölünerek birbirinin tıpa tıp aynısı olan iki yavru canlı oluşturmasıdır. Bakteri, mavi-yeşil alg (su yosunu), amip, öglena (kamçılı hayvan), paramesyum (terliksi hayvan) gibi canlılarda görülür.
b) Tomurcuklanarak Üreme; Ana canlının vücudunda küçük bir çıkıntı (tomurcuk) oluşur. Oluşan tomurcuk gelişimini tamamlayarak yeni bir canlı meydana getirir. Oluşan canlı ana canlıdan ayrılarak yaşamını sürdürür ya da ana canlıya yapışık kalarak ana canlı ile birlikte yaşar. Bu üreme şekli bira mayası, denizanası, sünger, hidra (sölenter), mercan gibi canlılarda görülür
c) Rejenerasyonla Üreme, Canlıdan kopan parçanın kendini tamamlayarak yeni bir yavru birey meydana getirmesidir. Denizyıldızı, toprak solucanı, yassı solucan (planarya) gibi canlılarda rejenerasyon ile üreme görülür. Kertenkelenin kopan kuyruğunun yenilenmesi rejenerasyonla üremeye örnek değildir. Sadece yenilenme olayıdır.
d) Vejetatif Üreme, Bazı bitkilerden kopan veya kesilen kök, gövde, dal, yaprak gibi kısımların köklendirilerek yeni bir bitkinin oluşturulmasıdır. Asma, gül, kavak, söğüt dalından veya kökünden; çilek ve zambağın gövdesinden; Afrika menekşesi ve gözyaşı bitkisinin yaprağından yeni bir bitki oluşturulur.