Endülüs Özerk Bölgesi ya da Endülüs, İspanya'nın güneyinde özerk bölge. Nüfus bakımından İspanya'nın en büyük bölgesidir. Başkenti Sevilla şehridir. Bölgenin dili İspanyolcanın Endülüs lehçesidir.
5. yüzyılda bölgeye gelen Vandallar bu bölgeye isimlerini vermişlerdir. Bölge 1492 yılına kadar Müslümanların elinde kalmış bu tarihte Katolik kralları Granada şehrini ele geçirerek Müslümanları bölgeden uzaklaştırmışlardır. Latin Amerika'da konuşulan İspanyolca bu bölgeden 16. ve 17. yüzyıllarda göç eden Endülüslülerin lehçesidir. Endülüs Günü (İspanyolca: Día de Andalucía) her 28 şubat'ta özerklik bayramı olarak kutlanmaktadır.
Bölge 87,268 km²'lik yüzölçümü ile İspanya'nın % 17,84'üne sahiptir. Bölgedeki nüfus yoğunluğu ise 91,39/km²'dir.
Endülüs’ün Tarihi Temel Özellikleri
- Coğrafî ve kültürel konum itibarıyla Avrupa, Kuzey Afrika ve Orta Doğu ile doğrudan ilişkili.
- İslamiyet’in siyasi-askerî güç ve medeniyet bakımından Orta Çağ’da ulaştığı zirve ve Batı Aydınlanması’nın ya da insanlığın değer kaynağı ve aracısı.
- Avrupalı İslam.
- İçerisinde 7 civarında ırk ve 3 büyük semavi din mensuplarını barındıran multikültürel yapısıyla bir hoşgörü medeniyeti.
- Bu sebeple, 8 + 1 asırlık (711-1492+1609) Endülüs tarihinin mükemmel bir şekilde araştırılması ve anlaşılması için şunların iyi bilinmesi şarttır:
- Orta Çağ-Yeniçağ Orta Doğu-Kuzey Afrika ve Avrupa Tarihi,
- Arapça, Berberice, Latince, İspanyolca, Katalanca, Portekizce ve Fransızca gibi 7 lisan.
- İslam Dünyasına karşı Avrupa’da Haçlı düşüncesinin doğuşu ve seferlerinin başlamasına sebep olmuş bir Müslüman devleti. Bu açıdan, Doğu-Batı veya İslam-Hıristiyanlık Mücadelesi Tarihinin Orta Çağ dilimindeki en önemli safhası.
- Müslümanların geleneksel, siyasi, dinî ve ekonomik zaaflarını ortaya koyan bir ibret sahnesi.
- Coğrafya-iklimsel özellikleriyle bir tabiat harikası.
- Endülüs Müziği
- Günümüzün en büyük “dayatması” sayabileceğimiz medeniyetler çatışması iddiasının anti-tezi.