Elli Kuruş - Orhan Kemal
Elli kuruş hikayesi hikayenin özeti
Adam her gün çocuktan gazete almaktadır. Çocuğun babasının onları terk ettiğini, annesi ve anneannesi ile yaşadığını ve aileye katkıda bulunmak için sabah erken saatlerde kalkıp gazete alıp sattığını öğrenir. Çocuk okumak istiyordur ve gazete satarak harçlığını çıkarmaya çalışıyordur.
Ancak bir gün hasta olur ve öksürük şurubu alması gerekir. Öksürük şurubu çok pahalı olduğu için parası yetmez ve alamaz. Adam ona bu parayı ödünç vermeyi teklif eder ancak önce çocuk bu duruma şaşırır ve içerler. Adamın kendisine boş yere para teklif ettiğini düşünür ve kabul etmez. Daha sonra adam ona parayı önden verebileceğini ve her gün ona gazete satarak çocuğun bu borcu yavaş yavaş ödeyebileceğini söyler.
Çocuk bu teklifi kabul eder. Her gün adama gazetesini getirir ve borcunu kapatır. Ancak son gün bir türlü gelmez. Adama çok küçük bir borcu kalmıştır, son gün satacağı gazete. Haftalar, aylar geçer. Adam çocuğu merak eder ancak çocuktan bir haber yoktur.
Çok sonra başka bir küçük çocuk adamın camına bir gazete getirir. Küçük gazete satıcısının borcunu ödemek için geldiğini söyler. Adam ise çocuğa ne olduğunu sorar. Küçük gazete satıcısı hastalanıp ölmüştür.
Konusu: Babası tarafından terk edilen ve çalışmak zorunda olan küçük bir çocuğun öyküsü
Tema: Geçim sıkıntısı
Çatışma: Hikayedeki çatışmalar anlatıcı ile çocuk arasındadır.
Zihniyeti: Hikayede dönemin sosyal ve ekonomik yaşamına dair ipuçları vardır. Sıradan insanların geçim savaşı, maddi yokluktan hayatın tüm yükünü omuzlarında yaşayan çocukların müdaceleleri, "okuyup adam olmak" ifadesiyle eğitimle ileride daha müreffeh bir hayat yaşanacağı inancı gibi...
Yapı özelleri:
Olay örgüsü:
- Anlatıcın gazete satan çocukla tanışması
- Anlatıcının hazırladığı paralarla her gün çocuktan gazetesini alması
- Anlatıcının çocuğun ailesi ve geleceğe dair hayalleri hakkında anlattıklarını hatırlaması
- Çocuğun hasta olması, parasızlıktan ilaç alamaması
- Durumu öğrenen anlatıcının gazete karşılığında çocuğa borç para vermesi
- Çocuğun taksit taksit parayı ödemesi
- Sonra uzun süre görünmemesi
- Anlatıcın çocuğun öldüğünü öğrenmesi
Kişiler:
Kahraman anlatıcı: Her gün gazetesini getiren yoksul çocuğun durumundan etkilenip ona yardım eden duyarlı birisidir. Olaylar onun ağzından anlatılmaktadır.
Gazete dağıtıcısı çocuk: Hikayenin başkahramanıdır. Babalarının terk ettiği, geçim sıkıntısı çektiği için küçük yaşta çalışmak zorunda kalan; okuyabilmek için mücadele veren, kimseden yardım kabul etmeyecek kadar onurlu bir çocuktur.
Bunların dışında hikayede çocuğun annesi, babası, kardeşi, haminnesi gibi yardımcı karakterler vardır.
Zaman: Öyküde olaylar zorlu bir kış mevsiminde geçmektedir.
Mekan: "Dün Edirnekapı'ya gömdük." ifadesinde olayların geçtiği mekanın İstanbul olduğu sonucuna varılabilir.
Anlatıcı: Olaylar kahraman anlatıcının bakış açısıyla anlatılmıştır. Metinden örnekler:
“Sabahın dördünde yazı makinemin başına geçtiğim için…
Karne zamanı birkaç gün gelmedi. Meraklanmıştım
Sınavlar sırasında olduğu için belki de sınava hazırlanıyor demiştim. İyi düşünmüşüm”
Dil ve anlatım özellikleri: Yazar hikayede sade, yalın, akıcı ve gerçekçi bir dil ve anlatım kullanmıştır. Sıkça diyalog tekniğine başvurulan hikayede tasvir ve tahliller oldukça başarılıdır.
Tür: Hikaye Maupassant tarzı (olay öyküsü) hikayenin tür özelliklerini göstermektedir.