Edilgen çatılı fiiller -l ya da -n eki alır. Dönüşlü fiiller de bu ekleri alsa da bu cümlelerde eylemin kim tarafından yapıldığı bellidir.
Edilgen çatılı fiil nedir
Etken çatılı fiillerde özne eylemi bizzat gerçekleştirir. Edilgen çatılı fiillerde ise eylemi gerçekleştiren sözde öznedir.
Edilgen çatılı fiiller ve cümle örnekleri
1- Sergideki tüm tablolar satıldı.
2- Gazeteler adreslere tek tek bırakıldı.
3- Ünlü iş adamı evrakta sahtecilik ve nitelikli dolandırıcılıkla suçlandı.
4- 2 yıldır devam etmekte olan dava, nihayet sonuçlandı.
5- Tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakıldı.
6- Hafta sonu temizliğinde tüm pencereler silindi.
7- Bozuk olan musluk onarıldı.
8- Filmin çekimleri 3 haftada tamamlandı.
9- Sınavların yeniden yapılacağı iddia edildi.
10- Müsabakaya 10 dakika ara verildi.
Not -1 Bir cümlede birden fazla edilgen çatılı fiil ya da fiilimsi bulunabilir.
Örnek cümleler:
1- ''Sunulan'' önerge oy birliğiyle ''reddedildi.''
Bu cümlede ''sunulan'' fiilimsi, reddedildi ise fiil görevinde kullanılmıştır. Her iki kelime de edilgen çatılıdır çünkü gerçek özne değil sözde özne tarafından gerçekleştirilmiştir.
2- ''Yöneltilen'' soruların her biri geç de olsa ''yanıtlandı.''
3- Bana ''vaat edilen'' hiçbir şey ''gerçekleştirilmedi.''
4- ''Kırılan'' koluna dört yerinden dikiş ''atıldı.''
5- ''Yapılan'' haksızlıkların hesabı ''sorulacak.''
Not -2 ''l'' ya da ''n'' harfiyle biten bazı fiiller etken fiil olmalarına rağmen edilgen çatılı fiiller gibi yazılır. Bu tür fiillerin etken mi edilgen mi olduğunu anlamak için cümlenin anlamına bakılmalıdır.
Örnek cümleler:
1- Fulya, dün senin söylediğin sözlere çok alındı.
2- Sabah erkenden ofisteki dosyalar alındı.
Yukarıdaki cümlelerin ilkinde ''alındı'' kelimesinin kökü ''alınmaktır.'' Gücenmek anlamına gelen alınmak etken çatılı bir fiildir. İkinci cümlede ise fiilin kökeni almaktır ve bu cümlede ''alındı'' edilgen çatılıdır.