Bir dilin kullanımında, bölgesel ve kültürel farklılıklar sonucu, dil içindeki çeşitlenmelerle ağız, şive ve lehçe oluşur. Dilin belirli çevrelerdeki özel kullanımıyla da argo ve jargon oluşur.
Lehçe: Bir dilin tarihsel, bölgesel, siyasal sebeplerden dolayı ses, yapı ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan koludur. Coğrafi ve kültürel etmenler bu ayrılmada rol oynar. Lehçelerde ses, şekil ve kelime ayrılıkları çok büyüktür. Çuvaşça ve Yakutça, Türkçenin lehçeleridir.
Şive: Bir dilin izlenebilen tarihî dönemlerinde ayrılmış koludur. Şiveler arasındaki ses, şekil ve kelime farklılıkları anlaşmayı engelleyecek kadar derin değildir. Örneğin Türkiye Türkçesinde “Gelirim.”, Türkistan şivesinde “Kelür men.” olmuştur. Ayrılık yazı diline girmiştir. Sınıflamalar da yazı dillerine göre olur.
Ağız: Aynı dil içinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılıklar gösterebilen, belli yerleşim bölgelerine veya sınıflara özgü olan konuşma diline denir.
Argo: Sadece belli bir topluluk ya da meslek tarafından farklı bir anlaşma biçimi sağlamak üzere kullanılan özel kelimelerden oluşan dildir. Argo, dil içinde bir dil gibidir. Çoklukla eğitimsiz kişilerin söylediği söz ya da deyimlerdir. Küfürle karıştırılmamalıdır. Argonun varlık sebebi, kolay ve çekici anlatımı yakalama isteğidir. Ölçüsüzlük ve mübalağa esastır.
Jargon: Bir fikir veya meslek etrafındaki insanların kendi aralarında kullandıkları dildir.