Destek ve hareket sisteminin sağlıklı yapısının korunması için beslenme, spor ve uygun duruş son derece önemlidir. Uygun duruş, vücudun düzgün gelişmesini sağlamak, kemiklerde şekil bozukluklarının ortaya çıkmasını önlemek için önemlidir. Bu nedenle otururken ve yürürken dik durmaya özen gösterilmelidir. Ağır yük taşınmamalı, yük taşınırken iki el birlikte kullanılarak denge sağlanmalıdır. Yerden yük kaldırılırken dizler bükülmelidir. Çantalar tek omuzda taşınmamalı, yükün eşit dağılması için sırt çantası tercih edilmelidir.
Destek ve hareket sisteminin yapısını oluşturan dokuların sağlıklı gelişimi için hayvansal ve bitkisel proteinlere, vitaminlere ve minerallere gereksinim vardır. Proteinli besinlerin yeterli miktarda alınmaması, kaslarda bulunan aktin ve miyozin proteinlerinin yıkımına yol açarak kas erimesine neden olur. Ayrıca protein eksikliği kemik hücrelerinin ara maddesindeki protein oranının azalmasına neden olduğundan kırıklar geç onarılır. A, C, D vitaminleri kemik gelişiminde önemlidir. Özellikle D vitamini kemiklerin sağlıklı gelişimi için gereklidir. Karaciğer, yumurta sarısı, tereyağı gibi besinlerde bulunan provitamin D, güneşin ultraviyole ışınlarının etkisi ile deri altında D vitaminine dönüşür. D vitamini kalsiyumun bağırsaklardan emiliminde rol oynadığından yetersizliğinde kanda kalsiyum değeri düşer. Kemiklerden kana kalsiyum geçişi hızlanır ve kemiklerde yumuşama, diş çürümeleri, kemik eğrilikleri gözlenir. Çocuklarda bu duruma raşitizm, büyüklerde osteomalazi denir. Hamile ve bebeğini emziren annelerin, gelişme döneminde olan çocukların ve yaşlıların D vitamini ile kalsiyum mineraline gereksinimi fazladır.
Spor, kasların çalışmasını düzenleyerek kan dolaşımını hızlandırır. Hücrelere daha bol besin ve oksijen gitmesini sağlar. Kas telleri ve kas dokusu güçlenerek daha dayanıklı olur. Bol oksijen ve açık havada yaşa uygun olarak yapılan sporlar, kasların ve kemiklerin sağlıklı olmasını destekler. Bu nedenle yeterli ve dengeli beslenmeye özen gösterilmeli; yaş, fiziksel durum, meslek ve sağlık durumları göz önüne alınarak uygun bir spor ile kas ve iskelet sistemi desteklenmeli; uygun duruş alışkanlığı edinilmelidir.
Neler yapmalıyız
- Dengeli beslenilmelidir. Vücudun gereksinimi olan her türlü besinden gerektiği kadar tüketilmeli, kasların güçlenmesi için protein içeren besinler alınmalıdır.
- Duruş, oturuş ve yürüyüş biçimlerine dikkat edilmelidir. Sandalye ve benzeri yerlere düzgün oturmamak, kambur durmak kemiklerde şekil bozukluğuna neden olur. Dik yürünmelidir.
- Yük taşınırken veya kaldırılırken dengeli (iki elle) tutulmalıdır. Çanta tek omuzda taşınmamalı, yükler dizleri bükmeden kaldırılmamalıdır. Bu tür davranışlara uyulmazsa kemiklerde şekil bozukluğu oluşur.
- İskelet ve kasların gelişmesi için yaşa uygun spor yapılmalıdır.
- Kemiklerin ve dişlerin gelişmesi için kalsiyum ve fosfor içeren (et, süt, yumurta ve peynir gibi) besinlerle birlikte D vitamini alınmalıdır. D vitamini eksikliğinde çocuklarda raşitizm denilen kemik hastalığı oluşur.
- D vitamininin görev yapabilmesi için güneş ışığı alınmalıdır.
- Ani darbe ya da zorlamalarda kemikler kırılabilir. Kırıklar genelde kemiğin zarar gören kısmı alçıya alınarak tedavi edilir. Kırık, çıkık ve burkulmalarda doktora gidilmelidir.
Neler yapmamalıyız
- Sivri burunlu, dar ve yüksek topuklu ayakkabılar giyilmemelidir.
- Ağır yük taşınmamalıdır.
- Aşırı kilodan kaçınılmalıdır. Aşırı kilo kemiklerde şekil bozukluğuna neden olur.
- Hareketsizlikten dolayı eklem yerlerinde kireçlenme ve buna bağlı olarak ağrılar oluşur.
- Tetanos bakterisi, istemsiz kasılmalara yol açar. Her beş yılda bir tetanos aşısı yaptırılmalıdır.
- Kaslar kullanılmazlarsa kısa sürede zayıf düşebilirler.
Bu nedenle örneğin bir hastalık yüzünden uzun süre yatmışsanız, gücünüzü tekrar kazanmak için özel egzersizler yapmanız gerekecektir.
Günümüzde bilim ve teknolojideki gelişmeler sayesinde platin çubuklarla kemiklerin kaynaştırılması sağlanabilmekte; doku mühendisliği uygulamalarıyla da kırık bölge, kemik yamaları ile iyileştirilebilmektedir.
Bu uygulamalardan birisi de protez kullanımıdır. Engelli kişiler protez kol veya bacak sayesinde günlük yaşantılarına devam edebilirler. Aşağıdaki resimde kalça eklemine takılan protez yer almaktadır.