Orta Asya'da yaşamış olan en büyük Türk topluluğu Oğuzlardır. Çok uzun yıllar boyunca Orta Asya'da yaşamış ve daha sonra pek çok yere yayılmışlardır. Biz Türklerin birçoğu ise Oğuzlardan gelmektedir. Oğuzların en eski destansı hikayeleri ise Dede Korkut hikayeleridir.
Dede Korkut Hikayeleri Nedir
Türklerin Şamanizm'e inandığı yıllarda şamanlara kopuz çalmayı öğreten hoca Dede Korkut'tur. Özellikle Türklerin Müslüman olduğu dönemde Müslümanlığı kabul edip halka yol gösterdiği de bilinmektedir. Dede Korkut hikayelerinde Orta Asya'da bulunan ve Anadolu dahil pek çok yere göç eden Türk boyları Oğuzların hikayeleri anlatılmaktadır. Bu hikayelerde Türklerin gelenekleri ve görenekleri, yaşayış şekilleri ve bunun gibi bir çok olay anlatılmaktadır. Bu olayların bazılarında Türklerin Şamanizm'e veya Müslümanlığa inan bir topluluk olarak bahsedilir.
Asırlar boyu anlatılan Dede Korkut hikayeleri 15. yüzyılda yazıya dökülmüştür. Bu şekilde kayıt altına alınan Dede Korkut hikayeleri edebiyatımızın en önemli eserleri arasında yer almaktadır.
Dede Korkut Hikayeleri Kurucusu ve Öncüleri Kimdir
Dede Korkut hikayelerini anlatan kişi Dede Korkut'tur. Oğuzların ilk destancısı olarak bilinir. Hatta eserlerin pek çok yerinde ismi de geçmektedir. Bu nedenle günümüzde Dede Korkut hikayeleri olarak adlandırılmıştır. Hikayelerin içerisinde ismi Dede Korkut olarak geçmesine rağmen bazı yerlerde dede veya ata olarak da geçmektedir.
Dede Korkut Oğuzların Kayı boyundan gelir. Bazı söylemlere göre İshak Peygamberin soyundan geldiği söylenmektedir. Ayrıca Dede Korkut'un soyundan gelenlerin Osmanlı Devletinin kurucusu olan Osman Gazi olduğu bilinmektedir.
Dede Korkut hikayelerin içerisinde geçmektedir. Türkler için bilge kişidir. Her konuda engin bilgiye sahip olan Dede Korkut gelenek ve göreneklerin en ince ayrıntısına kadar hakim olan kişidir. Toplumdan doğaya kadar her konuda bilgisi bulunmaktadır. Bu bilgiler dışında Dede Korkut'un Oğuz hükümdarlarına vezirlik yaptığı bilinir. Bilge kişiliği ile hükümdarlara danışmanlık da yapıldığı anlatılır. Dede Korkut'un 295 yıl yaşadığı bilinir ve Müslüman olarak öldüğü söylenmektedir.
Dede Korkut Hikayeleri Özellikleri
Dede Korkut hikayelerinin özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Dede Korkut hikayeleri bir ön söz ve 12 hikayeden oluşur.
- Eser içerisinde olağanüstü olaylar gerçeğe uygun bir şekilde aktarılmıştır.
- Eser içerisinde Türklerin eski yaşam şekilleri anlatılmıştır. Ayrıca İslam dini ile ilgili özellikler de bulunmaktadır.
- Dede Korkut eser içerisinde geçmektedir. Eser içerisinde geçen Dede Korkut meçhul biri ve halk ozanıdır.
- Dede Korkut hikayelerinde Oğuzlar'ın boylar arasında yaptıkları savaşları ve kendi iç mücadeleleri anlatılmaktadır.
- Hikayedeki konular, aşk, yiğitlik, kahramanlık ve boylar arasında yapılan savaşlardır.
- Dede Korkut hikayeleri 15. yüzyılda yazıya geçirilmiştir.
- Dede Korkut hikayeleri eserinin yazarı ise belli değildir.
- Nesi ile nazım iç içedir.
- Eser Azeri Türkçesi ile oluşmuştur.
Dede Korkut Hikayeleri Sanatçıları
Dede Korkut hikayelerinin mimari Dede Korkut'tur. 15. yüzyılda yazıya geçirilmiş olan Dede Korkut hikayelerinin yazarı belli değildir.
Dede Korkut Hikayeleri Eserleri
Dede Korkut hikayelerinin edebiyatımızdaki önemi oldukça büyüktür. 15. yüzyılda yazıya geçirilmiş olan Dede Korkut hikayelerinden bazıları ise şunlardır:
- Dirse Han Oğlu Boğaç Han
- Salur Kazan'ın Evi Yağmalaması
- Kam Büre Bey Oğlu Bamsı Beyrek
- İç Oğuz'a Taş Oğuz Asi Olup Beyrek Öldüğü