ÇANAKKALE ŞEHİTLERİNE
Şu Boğaz Harbi nedir? Var mı ki dünyâda eşi?
En kesîf orduların yükleniyor dördü beşi,
-Tepeden yol bularak geçmek için Marmara’ya-
Kaç donanmayla sarılmış ufacık bir karaya.
Ne hayâsızca tehaşşüd ki ufuklar kapalı!
Nerde -gösterdiği vahşetle- “bu: bir Avrupalı! “
Dedirir -yırtıcı, his yoksulu, sırtlan kümesi,
Varsa gelmiş, açılıp mahbesi, yâhud kafesi!
(...)
Şühedâ gövdesi, bir baksana, dağlar, taşlar...
O, rükû olmasa, dünyâda eğilmez başlar,
Vurulup tertemiz alnından, uzanmış yatıyor,
Bir hilâl uğruna, yâ Rab, ne güneşler batıyor!
Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş asker!
Gökten ecdâd inerek öpse o pâk alnı değer.
Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhîd’i...
Bedr’in arslanları ancak bu kadar şanlı idi.
(...)
Mehmet Akif ERSOY
16. Çanakkale Şehitlerine şiiri, hangi tarihsel gerçeklik üzerine yazılmıştır? Metinden örneklerle açıklayınız.
Cevap: Çanakkale Şehitleri şiiri Çanakkale Savaşı üzerine yazılmıştır. “Şu Boğaz harbi nedir? Var mı ki dünyâda eşi?”sorularıyla savaşının büyüklüğüne ve önemine dikkat çekilmiştir. “Kaç donanmayla sarılmış ufacık bir karaya” dizelerinde düşman ittifakının donanma sayısının çokluğu ifade edilmiştir. Çanakkale Savaşı'nda, Batı dünyasının Türk milletine olan saldırısı, Batı'nın medeniyet adına işlediği cinayetler, Türk askerinin cesareti, imanı, inancı, kahramanlığı, vatan için şehit düşmesi şiirde tasvir edilmiştir.
17. Şiirin din ve tarihle ilişkilendirilmesi, şiirin anlamını nasıl etkilemiştir?
Cevap: Şiirin din ve tarihle ilişkilendirilmesi şiire duygu, coşku, gurur eklemiştir. Şiirde tarihsel gerçekliği ve dini inancını yansıtan birçok kelime ve kelime grubuna yer verilmiştir. Şair son derece lirik-epik bir söyleyişle Çanakkale Savaşı'nı, kahraman şehitlerimizi oldukça canlı tasvirlerle destanlaştırmıştır.
18. Metinde geçen açık ve örtük iletilere örnekler bularak aşağıda boş bırakılan yerlere yazınız.
Açık İletiler: Şu Boğaz Harbi nedir? Var mı ki dünyâda eşi?
En kesîf orduların yükleniyor dördü beşi
Örtük İletiler: Bir hilâl uğruna, yâ Rab, ne güneşler batıyor!
Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhîd’i...
19. Şiirin dilini göz önünde bulundurarak şiirin yazıldığı dönemle ilgili çıkarımlarda bulununuz.
Cevap: Şiir çetin ve zorlu bir savaş dönemini vurguluyor. Çanakkale Savaşı dünya tarihinde benzerine rastlanamayacak olan bir savaştır. Türk ordusu içerisinde bulunduğu zorlu şartlara, eksikliklere rağmen, vatan sevgisi ve iman gücü ile düşmana saldırmış ve zafer kazanmıştır. Şiir savaş dönemini yansıtıyor. Çanakkale Savaşı dünya tarihinde eşine az rastlanır cinsten deniz ve kara muharebelerine sahne olmuş bir savaştır. Bu savaşta Türk askeri inanç ve azmiyle destansı bir kahramanlık örneği sergilemiş, binlercesi bu topraklar için şehit olmuştur.