Küçük yaşta annesini ve babasını kaybeden Feride’nin yaşadığı zorlukları, Kamuran’a olan bitmek bilmeyen aşkını ve Anadolu’da öğretmenlik yaptığı sırada Anadolu insanının yaşantısını ve tutumu kitapta konu olarak ele alınıyor
Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu adılı eseri Osmanlı döneminin son yıllarındaki aile, sosyal, siyasal, eğitim ve kültür durumunu anlatan kapsamlı bir romandır. Bu romanda bir aşk macerası üzerine kurulu olan çeşitli olaylar birbirine bağlı olarak anlatılırken dönemin içinde bulunduğu buhran da gözler önüne serilmektedir.
Çalıkuşu, Feride isminde bir genç kız olarak ailesini kaybetmiş ve teyzesinin yanında yaşayan, büyük kuzeni Kamuran’a aşık olup onunla kavuşma hayalleri kuran biridir. Kamuran da kızlara karşı ilgili, başlarda gönül eğlendiren ve sonradan Feride’ye aşık olan biridir. Kamuran’ın gönül eğlendirici huyu geçmez, Feride’nin de doğruları değişmez.