Birleşik fiiller, iki fiilin birleşmesiyle oluşan fiillerdir. Kurallı ya da yardımcı fiil ile birleşik oluşurlar. Yardımcı fiiller, etmek, olmak gibi fiillerdir. Kurallı olarak, -e bilmek, -e yazmak, -e vermek, -e kalmak şeklinde fiille birleştirilerek oluşan birleşik fiillerdir.
Birleşik fiil, İki ya da daha fazla sayıda kelimenin birleşmesiyle oluşturulan eylemlere birleşik fiil denir.
Birleşik fiil nasıl olur, birleşik fiillerle deyimlerle, tamlamalarla ve yardımcı fiillerle oluşturulur. Bu fiillerden kelimelerden biri isim, diğeri fiil soylu olabilir.
Örnek:
"Kılmak" kelimesi fiil soyludur ve basit fiildir. Çünkü ek almamıştır.
"Belirgin Kılmak" ise birleşik fiildir. Fiilin ilk kelimesi belirgin, isim soylu bir sözcüktür.
Birleşik fiil örnekleri nelerdir
Birleşik fiiller yapılarına göre üçe ayrılır
A) Yardımcı fillerle oluşturulan birleşik filler
- Yardım ettiğin için çok teşekkür ederim. ("Yardım etmek")
- Kalbini kırdığım için senden özür dilerim. ("Özür dilemek")
- Yaptığı açıklamalardan sonra konuyu anlaşılır kıldı. ( "Anlaşılır kılmak")
- Bütün bunlara onun tahammülsüzlüğü neden oldu. ( "Neden olmak")
- Beni böyle davranmaya kendisi mecbur etti. ( "Mecbur etmek")
- Üç kuruşun bile hesabını yapmaya başladı. ( "Hesap yapmak")
Not: Yardımcı fiillerle kurulan bazı birleşik fiiller bitişik yazılır.
Örnekler:
- Beni çoktan unuttuğunu zannetmiştim. ( "Zan" - "Etmek")
- Geçen yıl dünya genelinde iki yüze yakın kişi kaybolmuş. ("Kayıp" - "Olmak")
- Dün okulda en sevdiğim kalemimi kaybettim. ( "Kayıp" - "Etmek")
B) Kurallı Birleşik Fiiller
Örnek Cümleler:
- Hazır yolun düşmüşken yarın beni okuldan alıver. ( Almak - Vermek)
- Bence sen çok daha iyilerini yapabilirsin. ( Yapmak - Bilmek)
- Yarın Şeyma da doğum günü partisine gelebilir. ( Gelmek - bilmek)
- Merak ettiğin her şeyi sormayıver. (Sormak - Vermek)
- İnsan bu hayatta her istediğine kavuşamayabilir. ( Kavuşmak - Bilmek)
- Anlamadığın bir konu varsa tekrar anlatabilirim. ( Anlatmak - Bilmek)
- Ayağı merdivenlere takılınca birden düşeyazdı. ( Düşmek - Yazmak)
C) Deyimlerle oluşturulan birleşik fiiller
Örnek Cümleler:
- Tartıştığı kişi birdenbire sesini yükseltince neye uğradığını şaşırdı. ( Uğramak - Şaşırmak
- Laf taşıdığın için kendinden utanmalısın. ( Laf taşımak)
- Meğer bana uzun zamandan beri diş biliyormuş. ( Diş bilemek)
- O kadar çok şey anlattı ki birçoğunu hatırımda tutamadım. ( Hatırında tutmak)
- Başlarda çok çalışıyordu ama sonra devamını getiremedi. ( Devamını getirememek)
- Hakkımda söylenen kötü sözleri duymazlıktan geldim. ( Duymazlıktan gelmek)
- Sen yine de bildiğinden şaşma. ( Bildiğinden şaşmak)
Birleşik fiillere örnek cümleler şu şekildedir:
- Babama yardım ettim.
- Annem beni uyudu zannetmiş.
- Dayımı mutlu ettim.
- Burada olduğunu fark ettim.
- Ben bunu çoktan hak ettim.
- Bize gelebilirsin.
- Şaştım ve bakakaldım.
- Kadınının biri pazarda düşeyazdı.
- Bu olay bu şekilde tarihten günümüze süregeldi.
- Ablam çok mutlu oldu.
- Otobüs her yere gidemez.
- Metro her yere gidebilir.
- Şu soruya bir bakıver.
- Hepimiz bakakaldık.
- Heyecandan öleyazmış.
- Buraya kadar geliver.
- Sen bana bir gülüver.
- Şu şiiri iki dakikada yazıver.
- Çantaları taşıyamıyor.
- Bisiklet sürebilir.