Bilimsel, felsefi ve edebi metinler insan hayatının insan hayatının geneli ile ilgili kısmı ele alır ve işler.Ancak kişisel hayatı konu alan metinler ise özel olarak bir ya da birden çok kişinin yaşamına dair detaylara yer verir. Çoğunlukla bu kişiler toplumda önde olan yani ünlü kişilerdir. Örneğin; felsefi metinler varlık, ahlak, estetik gibi genel konular üzerinde dururken insan hayatını konu edinen metinlerden anı, gezi yazısı gibi türler bir insanın yaşamını tamamen anlatabilir veya onun gezdiği yerleri işler.
Aşağıda maddeler halinde bilimsel, felsefi ve edebi metinlerin özellikleri yer almaktadır. Bunları inceleyerek bu üç türün farklı olduğu kısımları kolayca belirleyebilir, ödevinizi tamamlayabilirsiniz.
Bilimsel metinlerin özellikleri:
- Daha çok makale, araştırma yazısı, rapor gibi metin türlerini içerir.
- Başlık, kısa özet, giriş, metin gövdesi ve sonuç kısımlarından oluşur.
- Nesnel anlatım kullanılır. (Duygu ve kişisel düşünceleri içeren anlatımlara rastlanmaz.)
- Verilerden faydalanılır (grafikler, tablolar, sayısal veriler...).
- Açık ve anlaşılır dil benimsenmekle birlikte bolca terim ve jargon kullanılabilmektedir.
- Metin çok anlamlılığa kapalıdır.
- Dilin göndergesel işlevi kullanılır.
Felsefi metinlerin özellikleri:
- Soyutlamalardan sık sık faydalanılır.
- Kelimelerin ve düşüncelerin daha çok kavramsal yönleri tartışılır, açıklanır.
- Dil göndergesel işlevde kullanılır.
Edebi metinlerin özellikleri:
- İnsanda estetik haz uyandırır.
- Üretildiği dönemin sosyal, kültürel, siyasal izlerini taşır.
- Sanat kaygısıyla oluşturulmuştur. Öğretici metin tarzında kullanıldığı dönemler de olmuştur.
- Kurmacadır.
- Bir tema etrafında şekillenir.
- Dil şiirsel işlevde kullanılır.
- Söz sanatlarından, betimlemelerden, yan ve mecaz anlamlardan sık sık faydalanılır.
- Her okuduğunda yeni bir anlam kazanır ve kişiye farklı bir edebi haz tattırır.
- Kendinden önce ve sonra yazılan eserlerden ayrı incelenemez; onlarla bir bütünlük içindedir.