Betimleme, sözcüklerle resim çizme işidir. Görme, dokunma, işitme, tatma ve koklama duyularımız aracılığıyla varlıkların niteliklerini, bu varlıkların duyularımız üzerinde uyandırdıkları izlenimleri belirtmektir.
Betimleyici anlatım özellikleri:
- Betimlemeler açıklayıcı ve sanatsal betimleme olmak üzere ikiye ayrılır.
- Kişinin iç dünyasını anlatan betimlemelere tahlil (ruhsal portre) denir.
- Kişinin dış görünüşünü anlatan betimlemelere fiziksel (simgesel) betimleme denir.
- Roman, hikâye, tiyatro, gezi yazısı, şiir gibi türlerde kullanılır.
- Kelimenin yan anlamına ve mecaz anlamlarına yer verilebilir.
Örnek soru:
Kenar mahalleler... Birbirine geçmiş, yaslanmış tahta evler... Kiminin kaplamaları biraz daha kararmış, kiminin balkonu biraz daha öne eğilmiş, kimi biraz daha çömelmiştir. Hepsi hastadır; onları seviyorum; çünkü onlarda kendimi buluyorum.
Bu parçanın anlatım biçimi, aşağıdakilerden hangisine bir örnektir?
A) Betimleme (tasvir)
B) Tartışma
C) Açıklama
D) Öyküleme (hikâye etme)
E) Örnekleme (1987/ÖYS)
Cevap : Betimleme (tasvir)
Çözüm: Yazar bu kısa parçada kendisine yakın bulduğu kenar semtlerin evlerini tasvir ediyor. Evler için "çömelmiş" demesi, evlerin hasta olduğunu söylemesi duyguların etkisiyle söylenen ayrıntılardır. Kısacası bu kısa paragraf güzel bir öznel (izlenimsel) betimleme örneğidir. (Cevap A)
Betimleme veya tasvir, kelimelerle resim çizme sanatıdır. Betimlemede amaç, anlatılan varlık ya da nesneyi okuyucunun hayalinde canlandırabilmesini sağlamaktır.Betimleme yapılırken anlatılan varlık ya da nesnenin tüm özellikleri ayrıntılı bir biçimde okuyucuya aktarılır.
Betimlemeler genelde ikiye ayrılır onlar;
- İnsan tasviri
- İç tasvir ve
- Dış tasvirdir.
İnsan betimlemesi
İnsanların ayrıntılı bir şekilde, özelliklerinin anlatılması ile oluşturulur. İnsan betimlerinin diğer adı portredir. İnsan betimi kendi içerisinde ikiye ayrılır; İç tasvir (ruhsal tasvir) ve dış tasvir (fiziksel tasvir) olmak üzere.
İç (ruhsal) betimleme
İnsanların gözle görülmeyen; sevecenlik, sevimlilik, çalışkanlık, karamsarlık, fesatlık, iyi kalplilik, kıskançlık gibi özelliklerinin anlatılmasına iç (ruhsal) betimleme denir.
Dış (fiziksel) betimleme
Kişilerin gözle görülen; boyu, kilosu, saçı, kıyafeti, ayakkabıları gibi özelliklerinin ayrıntılı olarak anlatılmasına Dış Tasvir denir.
Betimleyici anlatım örneği
İstanbul’un en eski sokaklarından biri burası. Evler sırt sırta, bir dayanışma içinde gelmişler bugüne dek. Menekşeler, balkondan balkona konuşuyor, ahşap evlerdeki ayak seslerinden ev halkının ne yaptıklarını anlamaya çalışıyorlar. Açık pencerelerden mahalleye dolan yemek kokusunu rüzgâr alıp götürüyor, yerini karanfil kokuları alıyor.