Canlılar, ekolojik bir döngü içinde bulunmaktadır. Bu döngüyü meydana getiren unsurlar arasında beslenme şekilleri de bulunmaktadır. Besin ağı, hangi canlının ne ile beslendiğini gösteren bir düzeni işaret etmektedir. Bazı canlılar sadece ot yiyerek, bazı canlılar sadece et yiyerek beslenirler. Bazı canlılar ise hem et hem ot yiyerek hayatlarına devam ederler.
Ekolojik denge içinde, besin ağı ya da besin zinciri olarak bilinen düzen içinde hayvanlar, bitkiler ve insanlar yer almaktadır. Bir besin zinciri örneği olarak ot yiyen inek, insanlar tarafından eti yenen bir hayvandır, şeklinde bir örnek verilebilir. Bu besin ağı içinde bir enerji aktarımı söz konusu olmaktadır.
Besin zinciri terimleri
Besin zincirini oluşturan grupların her birine belli isimler verilir. Bunları kısaca açıklayalım:
Üreticiler: Besin zincirinin ilk basamağını oluşturan gruba, yani bitkilere verilen addır. Üreticiler kendi besinlerini kendileri üretirler.
Tüketiciler: Besin zincirinin bitkiler haricindeki tüm basamaklarında bulunan canlılara tüketiciler denir. Besin zincirinde yer alan tüketiciler kendi aralarında beslenme farklılıkları gösterdikleri için farklı isimlerle anılırlar. Bu isimler şöyledir:
Otçul hayvanlar: Yalnızca bitkilerle beslenen hayvanlara otçul hayvanlar denir. (Örnek: çekirge, tavşan, geyik, kunduz, inek, keçi vb.)
Etçil hayvanlar: Yalnızca besin zincirinde bulunan diğer hayvanları yiyerek beslenen hayvanlara etçil hayvanlar denir. (Örnek: tilki, yılan, kartal, köpek, kurt, örümcek vb.)
Hem etçil hem otçul hayvanlar: Hem bitkilerle hem de diğer hayvanlarla beslenen hayvanlara verilen addır. Aynı zamanda hepçil hayvanlar olarak da duyabilirsiniz. (Örnek: ayı, kaplumbağa, maymun, sincap vb.)
Besin zinciri örnekleri
Besin zinciri konusunda daha somut ve akılda kalıcı bilgiye sahip olabilmenin bir yolu da pratik besin zinciri örneklerine ulaşabilmek. Sizinle paylaşacağımız besin zinciri örnekleri sayesinde bu keyifli bilginin daha anlaşılır olmasına çalışacağız.
- Kelebek – kuşlar – tilki
- Havuç – tavşan – yılan – kartal
- Papatya – salyangoz – kurbağa – kuş – tilki
- Ölü bitkiler – kırkayak – bülbül
- Yemiş – sincap – şahin
- Pirinç – fare – baykuş
- Ot – zebra – aslan
- Çalı – geyik – kurt
- Böcek – balık – insan
- Plankton – deniz salyangozu – ton balığı – insan
Çimen – böcek – kurbağa – fare – yılan – kartal – mantarlar (Mantarlar da besin zincirinde ölü canlıları toprakta ayrıştırma görevini görürler. Bu gruba ayrıştırıcılar denir.