Bazı yörelerde kullanılan sındı hangi kelime ile aynı anlamı taşır

TRT 1 Altın Petek 23 Mayıs Salı Yarışma Sorusu;

Yarışmacı Emine KAYA İstanbul Üniversitesi Biyoloji mezunu.

Soru : Bazı yörelerde kullanılan sındı hangi kelime ile aynı anlamı taşır 

A- Makas

B- Kerpeten

C- Çekiç

D- Tornavida

Doğru Cevap: Makas

Sındı nedir?

Kerem bana Sındıyı getirir misin?
Sındı ne koca nine?
Babaanne diğer odadan seslenir: makas istiyor Kerem

Evet, sındı makas demek. Görek ‘de ,kilit ; ispirte,kibrit ; şavk,ışık ; velesbit,bisiklet; babba,ayakkabı ; garlık,sürahi ; peşgir,havlu ; dığan,tava; dastar, başörtüsü ; harım,bahçe ; cavır,düşman ; mıh, çivi ; paytar, veteriner ; boduç, testi; carcur, fermuar ; iliştir, kevgir ; yağlık,mendil; haranı ’da kazan demek.

Teke yöresi insanı tarihsel kültürüne has bir "ağız" la konuşur, yöre şivesi kendine özgü özellikleri olan bir konuşma şeklidir. Akdeniz Bölgesinin batısında; Antalya Körfezi ile Fethiye Körfezi arası, Burdur Gölü havzası ve Dalaman Çayı’nın yukarı havzasını - (Burdur ilinin tamamı, Antalya’ nın batısı, Muğla’ nın Fethiye, Denizli’ nin Acıpayam ve Çameli, Isparta’ nın batısı , Afyor’ un Dinar) - kapsayan Toros Dağları üzerinde yer alan platoya Teke yöresi denir ise de, doğuda Alanya, batıda Muğla içlerine, kuzeyde ise Sandıklı ve Dazkırı’ ya kadar olan bölgede kültürel etkisi görülür. Bu yörede kullanılan dil öz Türkçedir ve günümüze kadar korunarak gelmiştir ancak kelimelerin çoğu unutulmaya yüz tutmuştur.

Ege şivesi olarak adlandırılan şive ile büyük benzerlikler taşıyan yöre ağzı, kulağa hoş gelen, sevimli bir ağızdır. Son dönemde Ege bölgesi halkını konu alan filmlere - babam ve oğlum, karpuz kabuğundan gemiler yapmak, dondurmam gaymak gibi – bu şive, ayrı bir çekicilik katmıştır. Ne yapıyorsun yerine nediban der yöre halkı. Ne karışıyorsun yerine neneyon kâyasımısın. Ünnemek, çağırmak ; hadi gâri, acele et ; debenlemek,gezinmek ; nârasın,nerdeee ; bertmiş,ezilmiş; ağdırmak, dengesi bozuk ; fıydırmak, elle uzağa atmak ; gücüle, az önce; gelipbatırı, geliyor ; vardık olduk,az kaldı ; neddin,ne yaptın ; nişleyon, ne iş yapıyorsun ; netçen, ne yapacaksın ; gübüdek,aniden ; govlaşmak,dedikodu yapmak ; kendi feline,kendi başına ; apalamak,emeklemek ; dayfalmak,bayılacak gibi olmak; demitten,biraz önce ; dığdısının dığdısı,çok uzak akraba ; seğirtmek,koşmak ; sinmek saklanmak demek.

Konuşma ve yazı dili olarak binlerce yıllık bir geçmişe sahip, yapısıyla özellikleriyle zengin bir dildir Türkçemiz. Farklı lehçelerle, şivelerle geniş bir coğrafyada kullanılan bir dildir Türkçe. Yerel şiveler dilimizin zenginliğidir, rengidir. Türkçemizde yüz binlerle ifade edilen kelime olmasına rağmen, bu zenginlik günlük hayatta kullanılmamakta ve zamanla Türkçe kelimelerimiz unutulup yerlerini yabancı kelimeler doldurmaktadır.

Türk Dil Kurumunun, Türkçenin bütün söz varlığının kapsanması çalışmaları çerçevesinde hazırladığı Derleme Sözlüğündeki söz sayısı altı yüz bin civarındadır.

Türk dilini çağdaş bir kültür dili, devlet ve bilim dili haline getirmek her Türk aydınının ilk amacı olmalıdır. " Ulus " ve " dil " birbirinden soyutlanamaz iki kavram olduğuna göre dilin sahiplenilmesi demek öz kültürün sahiplenilmesi demektir.