Hayatın her anında farklı bilgiler ediniyor ancak bunları kısa süre sonra unutabiliyoruz. Uzmanlar ise ‘öğrenme stratejileri’ uygulayarak bilgileri korumanın mümkün olduğunu savunuyor. Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Yıldırım, öğrenciler için zamanı iyi kullanmak, disiplinli çalışmak, not almak, derse katılmak, etkili dinlemek, motive olmak ve yazılı anlatım tekniğiyle çalışmanın faydalı olduğunu söylüyor. Prof. Dr. Yıldırım’ın önerdiği ‘öğrenme stratejileri’ şöyle:
ZAMANI İYİ PLANLAYIN
Etkili öğrenme, planlı ve disiplinli bir süreç gerektiriyor. Ders çalışmaya çok vakit ayırmak veya ders dışı etkinliklerden uzak durmak doğru değil. Zamanında bitmeyen ödevler, uzun süre harcandığında bile öğrenilemeyen bilgiler öğrencide baskı yaratıyor. Kendinize dengeli zaman ayırırsanız öğrenme sürecinde daha başarılı olursunuz. Ders dışında sosyal, sanatsal, sportif etkinliklere katılmak zihnin dinlenmesini ve öğrenmeye yeniden hazır hale gelmesini sağlıyor.
ETKİLİ OKUYUN
Anlamlı ve kalıcı okuma için önce metni, bölümü, makaleyi veya kitabı ön incelemeden geçirin. Başlığını, basım tarihini, önsöz ya da giriş bölümünü, içindekileri ve varsa arka sayfadaki tanıtımını okuyun. Bu sırada önemli bölümlerin altını çizmek, not almak okumayı aktif hale getiriyor. Okurken zihinde anlamayı kontrol etmek gerekiyor. Bu evrede her cümle ve paragrafın bir anlam oluşturup oluşturmadığı kontrol ediliyor. Soru sorup yanıt almak bilgiyi kalıcılaştırıyor.
AKTİF DİNLEYİN
İletişimin yüzde 90’ı sözel olduğu için dinleme etkili olmadığında, aktarılanlar kısa sürede unutuluyor. Öğretmenin sözlü olarak verdiği bilginin sadece pasif bir biçimde duyulması, anlatılanların kavranmasını, daha sonra kullanılabilecek şekilde kaydedilmesini engelliyor. Bunun yerine ön okuma, inceleme gibi hazırlık yapmak, zihinde sorgulamak, vurgulara tekrar göz gezdirmek dinlemeyi aktif hale getiriyor.
MUTLAKA NOT ALIN
Sınıf içinde veya dışında ders çalışırken not almak zihnin aktif olmasını ve bilginin anlaşılarak kaydedilmesini kolaylaştırıyor. Öğrencinin ders dinlemesini, okunan materyale daha iyi odaklanmasını sağlıyor. Konu üzerinde düşünmeye, etkili bir iletişim kurmaya yarıyor. Başarıyı destekliyor. Not almak için farklı yöntemler var. Ana fikir, listeler, özellikler, tarihler, formüller, alıntılar gibi önemli bilgilerden ve grafiksel şekillerden faydalanın.
DERSE KATILIN
Devamsızlık yapmamak, zamanı geldiğinde ödevleri bitirmek ve sınavlara girmek etkili öğrenmeyi garanti etmiyor. Bu nedenle derse aktif katılım, öğretmenin sorularına cevap vermek, sınıf içi bireysel ve grup etkinliklerinde yer almak, sunum yapmak avantaj sağlıyor. Bilgileri pekiştirmek, yanlışı anlamaya çalışmak için soru sorun.
YAZILI ANLATIMI DENEYİN
Yazmak, öğrencinin anladığını kontrol etme ve kendi ifadeleriyle öğrendiği bilgileri düzenleme, bunlardan sonuç çıkarma becerilerini geliştiriyor. Özetten farklı olarak öğrencilerin yazmaya zaman ayırması, yeni bilgilerin bu yolla pekiştirilmesine yarıyor. Bu yöntemi kullanmak için verilerin toplanması, anlatım için akış planının hazırlanması, yazı bittikten sonra gözden geçirilmesi, düzeltme ve eklemelerin yapılması gerekiyor. Bu yöntem öğrenmeyi aktif hale getiriyor ve eski bilgilerin hatırlanmasına yardımcı oluyor.
SINAVI FIRSATA ÇEVİRİN
Sınavlar öğrenilenleri değerlendirme, sıralama ve yerleştirme işlevi görse de fırsata çevrilebilir. Sınava iyi hazırlanmak için konuları gözden geçirmek, çıkabilecek soruları belirleyip öğrenilenleri test etmek gerekiyor. Bunun için arkadaş gruplarıyla çalışılabilir. Sınavdan yüksek not almak ve başkalarından daha başarılı olmak yerine öğrendiklerinizi test etmeye, kendi performansınızın üzerine çıkmaya odaklanın.
KENDİNİZİ MOTİVE EDİN
Öğrenmenin önündeki en önemli engel motivasyon düşüklüğü. Öğrenme motivasyonunu etkileyen içsel ve dışsal etkenler var. Dışsal etkenler öğretmenin ders anlatma biçimi, dersin özelliği, ailenin tutumu, okul ve sınıf ortamı. İçsel faktörler ise bireyin öğrenmeye ve başarmaya karşı tutumuyla ilgili. Öğrencinin başarısı içsel faktörlerden daha çok etkileniyor. Başarı odaklı olanlar planlı çalışıp farklı stratejiler kullanıyor. Yeteneğinin gelişmeye açık olduğunu bilerek anlamadığı konular üzerine cesaretle gidebiliyor. Ders çalışırken dinlenmeye zaman ayırmak, yürümek, gerinmek, derin nefes alıp vermek, iyi bir çalışma ortamı oluşturmak ve her öğrenmede bir hedef belirleyerek buna ulaşmaya çalışmak öğrenme motivasyonunu yükseltiyor.
BİLGİLER HAFIZAYA PASİF OLARAK KAYDEDİLİYOR
Öğrenme stratejisi yeni bilgi ve beceriler kazanmak, bunları uygulayabilmek ve kalıcı hale getirebilmek için kullanılan düşünsel süreçleri içeriyor. Bu stratejiler kullanıldığında öğrencinin bilgileri anlaması, diğer konularla ilişkilendirmesi ve karşılaştığı sorunlara çözüm bulması kolaylaşıyor. Çünkü bilgiler pasif bir biçimde hafızaya kaydediliyor. Öğrenme stratejileri zihinsel işlemleri aktif hale getiriyor.