1. Örnek
İslam'ın Cihat Anlayışı: Bakara Suresi 193. Ayet Işığında Bir İnceleme
Bakara Suresi'nin 193. ayeti, İslam'ın cihat anlayışını anlamak için oldukça önemli bir kaynaktır. Ayet şu şekildedir:
“Fitne tamamen yok edilinceye ve din de (kulluk) yalnız Allah için oluncaya kadar onlarla savaşın. Şayet vazgeçerlerse zalimlerden başkasına düşmanlık ve saldırı yoktur.”
Bu ayette geçen "cihat" kelimesi, yaygın olarak "savaş" olarak tercüme edilse de, anlamı çok daha geniştir. Cihat, kelimenin tam anlamıyla "çaba göstermek" anlamına gelir ve İslam'da Allah'ın rızasını kazanmak için yapılan her türlü çabayı kapsar. Bu çaba, silahlı mücadeleyi de içerebilir, ancak manevi mücadele, ilim öğrenme, iyilik ve güzellik emretme, kötülükten men etme gibi birçok farklı şekilde de tezahür edebilir.
Ayette geçen "fitne" kelimesi ise, kargaşa, bozukluk, zulüm gibi anlamlara gelir. Ayetin ilk kısmında, fitnenin tamamen yok edilmesi ve dinin Allah için kılınması cihadın amacı olarak belirtilmektedir. Bu, İslam'ın cihat anlayışının sadece dini yaymak için değil, aynı zamanda barış ve adaleti tesis etmek için de olduğunu gösterir.
Ayetin ikinci kısmında ise, düşmanların savaşı bırakması halinde onlara karşı herhangi bir saldırı yapılmayacağı açıkça belirtilmektedir. Bu da İslam'ın cihat anlayışının saldırgan değil, savunmacı bir niteliğe sahip olduğunu gösterir.
Bakara Suresi 193. ayeti ışığında İslam'ın cihat anlayışının temel özellikleri şunlardır:
- Cihat, Allah'ın rızasını kazanmak için yapılan her türlü çabayı kapsar.
- Cihadın amacı, fitneyi ortadan kaldırmak ve barış ve adaleti tesis etmektir.
- Cihat, saldırgan değil, savunmacı bir niteliğe sahiptir.
- Düşman savaşı bırakırsa, cihat sona erer.
İslam'ın cihat anlayışı, barış ve hoşgörüye dayalı bir dinin temel ilkelerine uygun olarak şekillenmiştir. Cihat, asla masum insanlara zarar vermek veya saldırganlık için bir gerekçe olarak kullanılamaz.
Sonuç olarak: Bakara Suresi 193. ayeti, İslam'ın cihat anlayışının temelini oluşturmaktadır. Bu ayetten yola çıkarak, cihadın sadece savaş anlamına gelmediğini, Allah'ın rızasını kazanmak için yapılan her türlü çabayı kapsadığını ve İslam'ın cihat anlayışının barış ve adalete dayalı olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
2. Örnek
Arapça’da “güç ve gayret sarfetmek, bir işi başarmak için elinden gelen bütün imkânları kullanmak” mânasındaki cehd kökünden türeyen cihad, İslâmî literatürde “dinî emirleri öğrenip ona göre yaşamak ve başkalarına öğretmek, iyiliği emredip kötülükten sakındırmaya çalışmak, İslâm’ı tebliğ, nefse ve dış düşmanlara karşı mücadele vermek” şeklindeki genel ve kapsamlı anlamı yanında fıkıh terimi olarak daha çok müslüman olmayanlarla savaş, tasavvufta ise nefs-i emmâreyi yenme çabası için kullanılmıştır.
Âyet-i kerimenin sonunda: "Eğer vaz geçerlerse bilin ki, düşmanlık ancak zalimlere karşıdır." buyurulmaktadır. Bu ifadeden maksat şudur: "Şayet size karşı savaşan kâfirler, savaşmaktan vaz geçer, dinininize girer, putlara tapmaktan vazgeçer ve Allah'ın size emrettiği şeyleri kabullenip boyun eğecek olurlarsa artık onlara karşı savaşmaktan vazgeçin. Zira ancak zalimlere karşı düşmanlık yapılır. Onlar da Allah'a ortak koşanlardır."
Âyette ifade edilen "zalime karşı düşmanlık"tan maksat, onun zulmüne dur demek ve karşı koymaktır. Yoksa zalime cezasını verdikten sonra haksızlık yapmak değildir. Buradaki "zalim" ifadesinden maksat, Rebi' b. Enes ve İkrimeye göre "La ilahe illallah" dememekte direnenlerdir. Mücahide göre ise, Müslümanlara karşı savaşanlardır. (bk. Taberi, Bakara 193. ayetin tefsiri)