Atatürk'ün kendisi de Türk dili üzerindeki yerli ve yabancı araştırmaları bizzat inceleyerek, dönemindeki bilginleri Türk dili üzerinde araştırmalar yapmaya yönlendirmiştir.
Ankara Üniversitesinin fakülte olarak kurulan (1935) ilk yükseköğretim kurumu olan Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Büyük Önderimiz’in adını koyduğu ve özel bir misyon yüklediği bir bilim merkezidir. Mustafa Kemal Atatürk Fakültemizin kurulmasını önerirken, çağdaş Türkiye'nin yapacağı atılımda hem ulusal bilincin gelişmesi, hem de özgür düşünceli bireylerin yetişebilmesi için, Türk dilinin, Türk tarihinin ve Türk kültürünün derinliğine araştırılmasının en başta gelen koşul olduğuna inanıyordu.
26 Eylül 1932’de Dolmabahçe Sarayında toplanan Birinci Türk Dil Kurultayı, kurumun çalışma programını kapsayan şu maddeleri tespit etti:
- Türk dilinin başka dil aileleriyle karşılaştırılması
- Türk dilinin tarihi ve karşılaştırmalı gramerlerinin yazılması
- Anadolu ve Rumeli ağızlarından olan kelimelerin derlenmesi,
- Osmanlıca kelimelere Türkçe karşılıklar bulunması,
- Türkçe bir sözlük hazırlanması,
- Kurumun organı olarak bir derginin yayımlanması,
- Türk dili üstüne yazılmış yerli ve yabancı eserlerin toplanması ve gerekenlerin çevrilmesi,
- Terimlerin Türkçeleştirilmesi.