Temizlik maddelerinin çoğu, etiketlerinde de belirtildiği gibi tehlikeli, aşındırıcı ve tahriş edici maddelerdir. Bu maddeler aşırı kullanılmamalı, kullanırken önlemler alınmalıdır. Örneğin, çamaşır suyu ve amonyaklı temizleyici keskin ve tahriş edici kokuya sahiptir. Astım, solunum güçlüğü ve kalp hastası olan kişiler bu temizlik malzemelerini kullanmamalı, kullanılan ortamda bulunmamalıdır. Fırın temizleyicilerin, bazı lavabo açıcıların pH değeri 12’nin üzerindedir. Bu maddeler, sodyum hidroksit gibi kuvvetli baz içerirler. Sodyum hidroksit bildiğiniz gibi yağ, saç, boya gibi maddeleri çözer. Bu özelliği nedeniyle fırın vb. temizler, tıkalı pis su giderlerini, lavaboları açar.
Sodyum hidroksit, yağları ve saçı çözerken ısı da açığa çıkar. Isı nedeniyle zararlı buharlar oluşabileceğinden dikkatli kullanılmalıdır. Lavabo açıcılar (asit ya da baz içerikli); aşırı kullanıldığında döküldüğü tesisat, gider vb. yerlerde alüminyum metali içeren, krom kaplı veya yağlı boyalı yüzeyler varsa bunlarla tepkimeye girerek tesisatı, gideri zamanla aşındırır. Ayrıca maddelerin alüminyumla etkileşiminden yanıcı ve patlayıcı hidrojen gazı açığa çıkar. Tehlike oluşturur. Oluşan gazın basıncı, tesisat sağlam değilse borunun aşınmasına ve çatlamasına neden olabilir.
Bu nedenle lavabo açıcılar alüminyum, krom vb. metal yüzeylerde kullanılmamalıdır. Kireçlenmiş yüzeyleri temizlemede ve metallerin pasını gidermede kullanılan tuz ruhu da metallere ve yüzeylere zarar verir. Bu nedenle özellikle alüminyum, emaye ve mermer yüzeylerde kullanılmamalıdır. Tesisata zarar verebileceğinden giderlere dökülmemelidir.
Özetle temizlik malzemeleri ve lavobo açıcılar tenimizle temas ettiğinde tenimizde tahrişe neden olur. Buharları akciğerimizi tahriş eder. Bazıları zehirler, yanlışlıkla yutulmaları iç yanıklara ve sindirim sistemi hasarına yol açar. Aşırı temizlik malzemesi ve lavobo açıcı kullanımı, yalnızca sağlığımıza ve tesisata değil, çevreye de zarar verir. Örneğin deterjan atıkları atık su kanalları ile nehirlere, göllere, denizlere ulaştığında yapısındaki fosfat nedeni ile ulaştığı yerdeki alglerin aşırı çoğalmasına ve su kirliliğine neden olur. Temizlik malzemesi ve lavobo açıcılar döküldüğü çevrenin pH dengesini bozarak da çevreye zarar verir. Bildiğiniz gibi bozulan pH ortamında canlıların yaşaması zorlaşır. Bu maddeler topraktaki, sudaki yararlı mikroorganizmaların da ölümüne neden olur. Bazı maddelerle tepkimeye girerek başka zararlı maddeler de oluştururlar. Öyleyse sağlığımıza, çevreye, tesisatımıza zarar vermeyecek temizlik malzemeleri kullanmamız gerekir. Bu tür temizlik malzemelerine örnekler ve bunların bazı etki alanları aşağıda verilmiştir.
- Mutfak gereçlerindeki kireç ve kahve kalıntıları için sirke,
- Katı yağları temizlemek için sabun,
- Kahve kalıntılarını gidermek ve metalleri parlatmak için sodyum bikarbonat (yemek sodası),
- Çay kalıntılarını gidermek için çamaşır sodası,
- Metal eşyaları parlatıp temizlemek için limon suyu (ya da limon tuzu)-sirke ve yemek sodası karışımı