İslam öncesi Cahiliye döneminde Arabistan yarımadasında kurulan panayırlarda, kültür, sanat ve edebiyatın ticârî etkinliklerle birlikte topluma sunulması, kanaatimce bir ileri düşüncenin göstergesidir.
Panayırların kurulma amacını ve önemini maddeler hâlinde şöyle sıralayabiliriz:
- Arabistan önemli ticaret yolları güzergahında bulunmaktaydı. İpek Yolu, Arabistan üzerinden geçmekteydi. Hicaz Bölgesi ile Yemen, Hindistan, İran, Irak, Şam, Habeşistan ve Mısır arasında gerek kara yoluyla gerekse deniz yoluyla uluslar arası ticaret yapılmaktaydı.
- Ticaret, dinî ibadetlerin icrasına katkıda bulunuyordu. Örneğin Bizans’ta sarayda ve kiliselerde dinî maksatla kullanılacak tütsüler Arabistan veya Hindistan’dan getirilmekteydi.
- Panayırlar aracılığıyla, Arabistan’ın değişik yerlerinden farklı kabilelere mensup insanlar, hem ticâret maksadıyla ve hem de inançları itibariyle dinî bir merkez olarak Mekke’yi ziyaret etmişlerdir.
- Kimi kaynaklarda ifade edildiği üzere panayırlar aracılığıyla yoğun ticarî faaliyetlerin sürdürüldüğü Mekke toplumunda, geleneksel kabilecilik anlayışı zayıflamış, sosyal ve ahlakî çözülmeler ortaya çıkmıştır.
- Panayırlar kültürel ve ticarî birliktelikleri sağlamakta ve bu bölgede geniş bir sosyal hareketliliğe sebep olmaktaydı.
- Panayırlar, ticaretin yanı sıra kral/melik/kabile başkanlarının ikili görüşmelerine, savaş kararını duyurmaya, öncesine ait borç alacak meselelerini çözmeye vesile oluyordu.
- Panayırlar satış için arz edilen giysiler ve ev aletlerinin topluma arz edilmesiyle âdeta “din, kültür ve gelenekler fuarı” misyonunu üstlenmiştir.
· Panayırlar aracılığıyla diğer dillerden Arapça’ya pek çok kelime geçtiği gibi, Arapça’dan da diğer dillere bir çok kelime geçmiştir. Bunun yanı sıra panayırlar, dilin kendi içindeki gelişmesine vesile olmuştur.
- Kureyş Lehçesi’nin örnek bir dil olarak yaygınlaşması ve dil birliğine vesile olması.