ANNE
Bakışın güneş gibi ısıtır içimizi,
Gülüşün aydınlatır üzgün kalpleri anne!
Elimizden şefkatle tutarsın her an bizi,
Dünyaya geldiğimiz günlerden beri, anne!
En tatlı hatırası en sevimli çağımın,
Yüzünde gölgesi var gül yüzlü bayrağımın,
Ana vatan diyorlar adına toprağımın,
Sen vatanlaştırırsın bastığın yeri anne!
Gözlerinde taptaze bir bahardır dört mevsim,
Sevgi enginliğinde kim sana eş olur kim?
Ayağının altına sermiş cenneti Rabbim,
Anne… Büyük Allah’ın büyük eseri anne!
Halide Nusret ZORLUTUNA
| Kelime veya Kelime Grubu | Tahminim |
| engin | Ucu bucağı görünmeyecek kadar geniş |
Aşağıdaki soruları “Anne” şiirine göre cevaplayınız.
1. Okuduğumuz şiirin ana duygusu ve sizde uyandırdığı duygular nelerdir?
Cevap: Ana duygu: Anne sevgisi
2. Annemiz bizi ne zamandan beri şefkatle büyütmektedir?
Cevap: Dünyaya geldiğimiz günden beri.
3. Şiirde “anne” ifadesinin hangi özellikleri vurgulanmaktadır?
Cevap: Yüceliği ve kutsallığı vurgulanmaktadır.
4. “Ana vatan” ve “anne” ifadeleri hangi dörtlükte bir bütünlük içerisinde verilmiştir? Bu duygunun veriliş sebebi ne olabilir?
Cevap: İkinci dörtlükte verilmiştir. Bu duygunun veriliş sebebi her iki ifadenin de kutsallığını ifade etmektir.
5. Son dörtlükte “Ayağının altına sermiş cenneti Rabbim” ifadesi ile anlatılmak istenen nedir?
Cevap: Peygamber efendimiz “Cennet annelerin ayaklarının altındadır.” buyurmuştur. Annelerini hoşnut edenlerin, cennete gideceklerini müjdeleyen bu hadise göre burada anlatılmak istenen anneliğin Allah katında da çok yüce olduğudur.
6. Şiirden hareketle arkadaşlarınıza yöneltmek üzere iki soru hazırlayınız.
Cevap:
1) Niçin doğduğumuz ve yaşadığımız yere “ana vatan” denmektedir?
2) Şair “En tatlı hatırası en sevimli çağımın” dizesiyle ne anlatmak istemiştir?
“Anne” temalı bir şiir yazınız.
CANIM ANNEM
Yemeyip de yediren,
Giymeyip de giydiren,
Her an bizi düşünen
Canım annem, gül annem.
Kol açıp, kanat geren,
Ömrünü bize veren,
Biz gülünce sevinen
Canım annem, gül annem.
Aşağıdaki atasözlerini araştırınız. Anlamlarını altlarındaki kutucuklara yazınız.
Ağlarsa anam ağlar, başkası yalan ağlar: “insanın sıkıntısını yürekten paylaşan yalnızca annesidir, diğerlerinin üzülmesi yüzeyseldir” anlamında kullanılan bir söz.
Ana gibi yar olmaz, Bağdat gibi diyar olmaz: insanlar içinde bize ana kadar candan bağlı dost yoktur” anlamında kullanılan bir söz.
Ananın bastığı yavru incinmez: “annenin acı sözü çocuğuna ağır gelmez” anlamında kullanılan bir söz.
Aşağıdaki ayrı paragraflar hâlinde verilen metinlerin türlerini belirleyerek alttaki kutuda verilen metin tür adlarını doğru olarak paragrafların sonundaki boşluğa yazınız.
8 Şubat 1884 tarihinde Balıkesir’in Gönen ilçesinde doğdu. Asker çocuğu olduğu için Kuleli Askerî Lisesine yazıldı. İzmir ve Rumeli’de bir süre görev yaptı. Askerlikten ayrılıp Selanik’te Genç Kalemler dergisinde yazmaya başladı. Balkan Savaşı’nda tekrar subay olarak orduya döndü. Savaş sonrasında ordudan ikinci kez ayrıldı. Ölümüne kadar Kabataş Lisesinde edebiyat öğretmenliği yaptı.
Cevap: Biyografi
İstanbul sokaklarında polisle hırsızlar arasında uzun bir kovalamaca başladı. Çaldıkları bir arabayla aşırı hız yapan kimliği belirsiz kişiler, polisin dur ihbarına uymadı. Polisin uzun takibi sonucunda hırsızlar, aracı bir köprü altına bırakıp karanlığın yardımıyla izlerini kaybettirdiler.
Cevap: Haber Yazısı
Şehrin doğusunda yine şehre bitişik camili, pek çok hanlı, hamamlı, imaret, mescit, medreseli ve çarşı pazarlı, binden fazla dükkânlı, bir İrem Bağı gibi bağlı bahçeli ve bol akarsulu, üç bin kiremitli ve bakımlı, ağaçlı evlerdir. Bütün Tire şehri halkının ikindiden sonra dinlenme ve gezinti yerleri bu Karakadı semtidir. Yakın olmakla her gün bütün dostlar, maarif ehli vefalı arkadaşlar ve zarifler bölük bölük buraya gelirler. Bu kasabanın her köşesinde nice yüz yerde gülbahçeleri içinde Hüseyin Baykara konserleri olur. Bütün mahallelerin çarşı pazarlarında yeşillik sofalar üzerinde yüksek çınar ve salkım söğütlerin gölgesinde dostlar ve arkadaşlar eğlenirler. Böyle huzurlu güzel kasabadır.
Cevap: Gezi Yazısı
Cemil Meriç’in eserlerinde portreler galerisindeymişsiniz gibi hissedersiniz kendinizi. Doğu’dan, Batı’dan, Kuzey’den, Güney’den; eskiden, yeniden; bizden, başkasından yüzlerce portre… Bu portelerin hemen hepsi sanat, edebiyat ve düşünce insanıdır. Çünkü Cemil Meriç, geleceği kuranların sadece ve sadece sanat, edebiyat ve düşünce insanları olacağına inanır. Çünkü onların serleri aracılığıyla geleceğe bir ses bırakılacaktır.
Cevap: Eleştiri
Bir kabın içine bir miktar gaz koyulup ısıtılırsa, gazın basıncı artar; basınç dediğimiz şey aslında gaz moleküllerinin kabın duvarlarına çarpmasıdır ve sıcaklık arttıkça moleküllerin hızı arttığından bu çarpma da fazlalaşır.
Cevap: Makale
Bir kimse ile samimi olmak; ona içimizi açmak, onun da bize içini açmasını beklemek demektir. Ya ben sizin içinizdekileri öğrenmek, size de benim içimdekileri söylemek istemiyorsam? Benden size içimi dökmemi beklemeyin, onu kendime, bir de yıllardır tanıyıp huyunu suyunu iyice öğrendiğim kimselere saklarım. Siz dostluğu öyle çarçabuk kurulur bir şey mi sanıyorsunuz?
Cevap: Sohbet
Aşağıdaki cümlelerde geçen isim tamlamalarının altlarını çizip boşluklara türlerini yazınız.
Her gün konunun uzmanı onu yanına çağırıp seminer veriyor.
Cevap: Belirtili isim tamlaması
Mutluluk insanın içinde saklıdır, onu uzaklarda aramayın
Cevap: Belirtili isim tamlaması
Uçurtmamız çam ağacının dalına takılmıştı.
Cevap: Zincirleme isim tamlaması
Masanın üzerindeki su şişesi kime ait bilmiyorum.
Cevap: Zincirleme isim tamlaması
Konuşmasının sonunu anlamlı bir şiirle bağladı.
Cevap: Belirtili isim tamlaması
Çocukken gökyüzünün derinliklerine bakar, hayaller kurardık.
Cevap: Belirtili isim tamlaması
Herkes yaptığının bedelini ödüyor bu hayatta.
Cevap: Belirtili isim tamlaması
Bütün gün eve televizyonun kumandasını aradık durduk.
Cevap: Belirtili isim tamlaması
Kendime yeni bir telefon kılıfı almam gerekiyor.
Cevap: Zincirleme isim tamlaması
Cümlelerdeki tamlamaları bularak türlerini belirtiniz.
| Cümleler | Belirtili İsim Tamlaması | Belirtisiz İsim Tamlaması | Zincirleme İsim Tamlaması | Sıfat Tamlaması |
| Ormana gidince kuru dallar toplayıp ateş yaktık. | ✔ | |||
| Sevinç ve heyecandan Atıf’ın yüreği kuş gibi atıyordu. | ✔ | |||
| Sabahleyin bütün çiçekleri tek tek suladım. | ✔ | |||
| Evine aldığı kuşun türü muhabbet kuşuymuş. | ✔ | |||
| Son zamanlarda arkadaş dayanışması da kalmadı artık. | ✔ | |||
| Öğretmen konu başlığı olmayan paragrafları kabul etmedi. | ✔ | |||
| Gökdelenler bu güzel manzarayı iyice çirkinleştirdi. | ✔ | |||
| Gözlerinde tatlı bir heyecanla bize doğru yaklaştı. | ✔ | |||
| Arkadaşlarının düğün haberi onu çok mutlu etti. | ✔ |
Aşağıda yer alan kelimelerle ekleri birleştiriniz. Hangi eklerin kelimelerin anlamlarını değiştirdiğini belirleyiniz.
“-daş”, “-lük” ve “-sel” ekleri kelimelerin anlamlarını değiştirmiştir.
| -daş | -sız | -da | -lük | -çü | -ü | -sel | -cul | -miz | |
| Vatan | vatandaş | ||||||||
| Göz | gözlük | ||||||||
| Kalem | kalemimiz | ||||||||
| Gelenek | geleneksel |
a) Aşağıdaki cümleleri okuyarak altı çizili kelimelerin cümlelere kattığı anlamları açıklayınız.
1) Sen hazırlanıp gelene kadar çoktan toplantı bitti.
Cevap: Zaman
2) Annem, bahçemizdeki güllere gözü gibi bakardı.
Cevap: Benzetme
3) Sabaha doğru gecenin en karanlık zamanı yaşanır.
Cevap: Zaman
4) İş hayatı çok yoğun olmasına rağmen spor yapmaya da zaman ayırıyordu.
Cevap: Karşıtlık
5) Bu işi başarmak için düzenli çalışmalıyız.
Cevap: Amaç
b) Aşağıdaki cümlelerde geçen ve tek başına anlamı olmayan kelimeleri bularak örnekteki gibi kutucuğa yazınız.
Cevap:
| Arkadaşlarım ile birlikte verilen ödevi zamanında yaptık. | ile |
| Babama göre en önemli uğraş kitap okumaktır | göre |
| Avrupa finallerine katılmak üzere bugün yola çıkıyoruz. | üzere |
| Bu işi başarana kadar elimden geleni yapacağım. | kadar |
| Yatmadan önce bir hikâye ya da masal okurum. | -dan önce |
| Senin gibi bir arkadaşım olduğu için çok mutluyum. | gibi |
| Gelmeden önce bir dergi veya broşür hazırlamamız gerekiyor | -den önce |
| Yatmadan önce bir hikâye ya da masal okurum. | -dan önce |
Aşağıdaki kelimeleri ilgili başlıkların altına örnekteki gibi yerleştiriniz.
Kırıkkale masa Arapça defterlik evli oyuncak
sonbahar İzmirli yakıt sobalı samanlık duvar
kalemtıraş bulut palto odunluk uçak
| Basit Kelimeler | Türemiş Kelimeler | Birleşik Kelimeler |
| masa duvar bulut palto | Arapça defterlik evli oyuncak İzmirli yakıt sobalı samanlık odunluk uçak | Kırıkkale sonbahar kalemtıraş |
a) Aşağıdaki cümlelerde geçen edatların altlarını çiziniz. Bu edatların cümlelere kattıkları anlamları yanlarına yazınız.
- Ödevimi senin kadar çabuk yapacağımı düşünmüyorum. (karşılaştırma)
- Bu filmi seyretmek için buradayız. (amaç)
- Akşama kadar yorulmadan çalıştı. (zaman)
- Freni patlamış kamyon gibi üstümüze geliyordu. (benzetme)
- Vapuru kaçırdığım için çok üzüldüm. (neden)
- Atmosfer bizi zararlı ışınlardan korumak için dünyayı kuşatır. (amaç)
- Örümcek gibi kapının eşiğine tırmanıyor. (benzetme)
- Tüm bu düşünceler senin eserin mi? (soru)
b) Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun edatlarla tamamlayınız.
- Bu iş ile hiç aram yoktur.
- Onun gibi bir dostum olsun isterdim.
- Bu davranışın için sana kırılmış.
- Akşama kadar oyun oynuyor.
- Teyzemi yıllardan beri hiç görmemiştim.
- Vatanımız cennet gibi güzel bir yerdir.
- Kitaba daldığından ……………………….. gecikmiştir.
- Araba ile dolaşmaya çıkmışlar.
- Sana göre hep ben haksızım.