Ahmet İhsan TOKGÖZ (d. 1868, Erzurum – ö. 27 Aralık 1942, İstanbul). Gazeteci, Yazar.
Ahmet İhsan Tokgöz kısa hayatı
Erzurum’da doğdu. Mülkiye Mektebini bitirdi. Öğrencilik yıllarından itibaren basın hayatını yakından takip etti. Yurt dışındaki yeni çıkan basım tekniklerini ülkemize getirdi. Birçok
dergi çıkardı. Servetifünun dergisinin basım işlerini yaptı. Çeşitli okullarda öğretmenlik yaptı. Belediye başkanlığı ve milletvekilliği görevlerinde bulundu.
Ahmet İhsan Tokgöz, basın hayatına getirdiği yeniliklerle tanındı. Gezi ve anı türünde yazdığı eserlerle dönemine ışık tuttu. Okul yıllarından itibaren başta Jules Verne'in eserleri olmak üzere birçok yabancı yazarın eserlerinden çeviriler yaptı.
Ahmet İhsan Tokgöz eserleri
Anı: Matbuat Hatıralarım.
Gezi: Avrupa’da Ne Gördüm, Altı Hafta Nil’de Seyahat, Tuna’da Bir Hafta.
Araştırma-İnceleme: Takvim-i Ümran, Nev Usul Fotoğraf, İlm-i Servet, Küçük Fıkralar, Bir Facia, Demiryolları, Fenni Eğlenceler, Postacı, Bahse Ne Dersiniz, Ülfet...
Çeviri: Seksen Günde Devr-i Alem, Gizli Ada, Deniz Altında 20.000 Fersah, Kaptan Grant’ın Çocukları, Demirhane Müdürü, Sevdayı Hakiki, Mavi Düşes...
Ahmet İhsan Tokgöz edebi kişiliği
Sanatçının Avrupa’da Ne Gördüm adlı eseri dergisinde kullanabileceği yeni resimli baskı tekniklerini incelemek amacıyla 1891’de çıktığı Avrupa yolculuğunu konu alır. Paris ve Viyana’da matbaacı ve fotoğrafçılarla yaptığı görüşmelerin yanında, yıllardır içinde taşıdığı bir özlemi gerçekleştirme, güzellik ve düzen örneği saydığı Avrupalıları kendi ortamlarında görerek nasıl çalıştıklarını anlama olanağına da kavuşur böylece. Yol masraflarını, gezi izlenimlerini yayımlayarak çıkaracaktır. Dönüşünde önce Servet-i Fünun’da tefrika edilen Avrupa’da Ne Gördüm, kısa süre sonra da kitaplaştırılır.
Dimitri Nikolaidis’le birlikte Servetifünun dergisini çıkardı. Dergi, 27 Mart 1891 – 26 Mayıs 1944 tarihleri arasında, 54 yıl ve 2464 sayı yayımlandı. Başlangıçta eğitici öğretici bir magazin dergisiyken, 7 Şubat 1896’da Tevfik Fikret’in yönetime gelmesiyle bir edebiyat dergisine dönüştü. Böylece Serveti Fünun, II. Abdülhamid döneminde Edebiyat-ı Cedide (1896-1911), II. Meşrutiyet döneminde Fecr-i Âti (1909-1912), Cumhuriyet döneminde de Yedi Meşaleciler’e (1928) dergi oldu. Sansür ve Ateşkes Dönemi’nde yayınına zorunlu olarak ara verdi. Dergi yayımcılığı açısından pozitif bilimlere, hak, hukuk, insan ve düşünce özgürlükleri gibi çağdaş uygarlık kavramlarına yönelik yayınlara da öncülük etti. Öte yandan Hüseyin Cahit’in Fransız yazar P. Lacombe’dan çevirdiği “Edebiyat ve Hukuk” yazısında 1789 Fransız Devrimi adının geçmesi, sansür kurulu tarafından derginin kapatılmasına (16 Ekim 1901, 533. sayı) yol açtı. Yeniden yayımına izin verilince de başlangıçta olduğu gibi edebiyat dışı konulara yöneldi, ama bu uzun sürmedi, edebiyata ağırlık verdi.
Servetifünun dergisi 1928’de harf devrimine paralel olarak Türkçe harflerle yayımını sürdürdü. Adına “Uyanış”ı da ekleyerek Serveti Fünun, Uyanış adını kapanışına kadar taşıdı.