Ahlat, Van Gölü'nün kuzeybatısında 22.000 nüfuslu Bitlis iline bağlı bir ilçe. Şehrin en eski sakinleri olan Urartular buraya "Halads" derken, Türkler ve İranlılar "Ahlat", Kürtler "Xelat", Ermeniler "Şaleat", Süryaniler "Kelath" ve Araplar "Hil’at" demişlerdir.
Ayrıca islam dünyasında "Kubbet-ül islam" olarak da bilinir.
Ahlat isminin kökeni nerden geliyor
Şehrin isminin kökeni hakkında çeşitli rivayet ve söylentiler vardır. Ancak bunlar içinde halk arasında en yaygın olanı şehir isminin bir urartu kralı olan Lat 'ın yaptığı bir savaş sonucunda ağır bir yara alması sonucu kızı Derminia'nın babası adına yaktığı ahh! Lat ağıtından geldiğidir.bu ve buna benzer birçok hikâye yöre halkı tarafından söylene gelmiştir.
1044 km²’ lik kırsal bir alana yayılmış olan ilçenin yüzey şekilleri, gerek biçim, gerekse meydana geliş şekilleri bakımından farklılıklar gösterir. Yeryüzünün sayılı volkanlarından olan Nemrut, Ahlat'ın batısında; Süphan ise doğusunda yer almaktadır.
İlçe Van Gölü’nün kuzey kıyısında yer almış olmakla beraber iklimi kara iklimi özelliği taşır. Yörede kış oldukça erken başlar ve uzun sürer.Havanın ısınmaya başlaması ancak nisan ayının ortalarında olur. Yörenin yaz mevsiminin ağustos ayının sonuna kadar sürmekte olması yanında kısmen bazı yıllar eylül ayını da kapsar. Yıllık ortalama yağış miktarı 1000-1500 mm.dir.
Gerek Van Gölü’nün kıyısında olmasının gerekse yıllık yağışın bolluğu sebebiyle Ahlat bölgenin genel bitki örtüsü olan bozkır bitki örtüsünün dışında daha yeşil ve gür bir bitki örtüsüne sahiptir.
Ahlatın Nüfusu
İlçe bağlısı olarak merkez hariç olmak üzere ilçe merkezine bağlı; 1 belde, 23 köy ve 12 mahalleden oluşmaktadır.
2016 Nüfusu; Toplam 39.171 Şehir 23.684 Kırsal 15.487
Ahlat'ın Kültürü
Ahlat şehri, tarihi mezarlıklarıyla ön plana çıkan bir ilçedir. Selçuklu döneminden kalan mezar taşları Türk tarihi açısından önemli bir değere sahiptir. Ayrıca Osmanlı İmparatorluğu'nun kurucusu olan Osman Gazinin babası Ertuğrul Gazi Ahlatda doğmuştur. İlçede daha pek çok tarihi mezar kalıntıları vardır..
Bunların yanı sıra yine Selçuklular dönemine ait, lahit mezar özelliği taşıyan kümbet mezarlar bulunmaktadır ki bu mezarlar yörede sıkça kullanılan Ahlat'a özgü taşlarla yapılmıştır. İlçede taş işlemeciliğinin ön planda olduğunun bir göstergesi olan bu kümbetlerde, dönemin saygın kişilerinin mezarları bulunmaktadır.
Halkın uğraş alanlarından biri olan bastonculuk geleneği günümüzde de önemli bir kültür-sanat faaliyeti olarak yer almaktadır. Özel teknikler kullanılarak yapılan bu bastonların her biri, büyük emekler ve özveriler neticesinde oluşturulmaktadır. Ağaca ilginç ve bir o kadar da yaratıcı figürler aktararak bu konudaki ustalıklarını gösteren ilçe halkı, bu yeteneğini önemli bir kültür turizmi aracı olarak kullanmakta ve başarılı olmaktadır.