.................. ANADOLU İMAM HATİP LİSESİ TÜRK EDEBİYATI DERSİ
9. SINIFLAR II. DÖNEM II. YAZILI YOKLAMASI SORULARI ve CEVAP ANAHTARI
Rûhumun senden İlahî, şudur ancak emeli:
Değmesin ma’ bedimin göğsüne nâ-mahrem eli!
Bu ezanlar - ki şehâdetleri dinin temeli
Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.
S-1 Yukarıdaki şiirin aşağıda istenen yapı ve ahenk özelliklerini bulunuz.
Nazım Birimi: Dörtlük
Ölçüsü: Aruz ölçüsüyle yazılmıştır.
Kafiye Şeması: Şiirin kafiye düzeni “aaaa” şeklindedir.
Kafiye ve Redif: - emeli > Zengin Kafiye
S-2 Aşağıdaki cümlelerin karşına yargılar doğru ise “D” yanlış ise “Y” yazınız.
(D) İlahi, Türkü ve şarkı nazım biçimleri ezgi ile söylenen nazım biçimleridir.
(D) Nazım birimleri mısra, beyit, bent ve dörtlük diye adlandırılır
(Y) Halk Edebiyatı nazım birimi beyit; ölçüsü ise aruz’dur
(Y) Tekke- Tasavvuf Edebiyatında konudan ziyade şekil, dil önemlidir
(D) Divan Edebiyatı “Gazel, kaside, mesnevi” gibi kalıplaşmış nazım biçimleri kullanılmıştır.
***
“ Bir varmış bir yokmuş... Evvel zaman içinde, kalbur sa¬man içinde, develer tellal iken, pireler berber iken, ben babamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken bir padişah varmış. Padişah bir gün vezirini çağırarak demiş ki: Al şu bir lirayı. Bununla bana bir koç alacaksın! Bu koçun etinden et, derisinden kürk isterim. Verdiğim lirayı geri, koçu da diri isterim. Sana kırk gün izin. Söylediklerim yapılmazsa kırk birinci gün boynunu cellada verece¬ğim.”
S-3 Yukarıdaki metnin türünü ve metinden hareketle türünün özelliklerini yazınız.(5 Madde)
Cecap:
A)Metnin türü masaldır.Masallar tamamıyla hayal gücü ürünüdür.Masal, anonim bir türdür.Masallarda genellikle iyilik - kötülük, doğruluk - haksızlık, adalet - zulüm, alçakgönüllülük - kibir... gibi zıt durumların temsilcisi olan kişilerin mücadelelerinden veya insanların ulaşılması güç hayallerinden söz edilir.Masallarda yer ve zaman kavramları belirsizdir. Anlatımda genellikle geniş zaman veya öğrenilen geçmiş zaman kipi (-mişli geçmiş) kullanılır. Anlatım kısa ve yoğundur.Masal kişileri her tabakadan seçilebilir. Masallarda cinler, periler, devler de rol alır.Masallarda milli ve dini motiflere hemen hiç yer verilmez.
S- 4 Aşağıdaki cümlelerde geçen boşlukları uygun ve doğru bir şekilde tamamlayınız.
Duygu, düşünce ve hayallerin ölçülü ve kafiyeli anlatımına nazım denir.
Ölçü ve kafiye gözetilerek dizeler hâlinde yazılan fikir temelli metinlere manzume denir.
Bir şiirin dizelerinde sürekli aynı ünlünün tekrarlanmasıyla oluşan ahenge asonans denir.
Din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılan, en az 33 en fazla 99 beyitten oluşan şiirlere divan edebiyatı nazım biçimine kaside denir.
Seyirciye, hayatın acıklı yönlerini göstermek, ahlak ve erdemi anlatmak için yazılmış manzum eserlere trajedi denir.
S- 5 Göstermeye bağlı modern tiyatro türlerinden “Dram”ın özelliklerini (5 madde) yazınız.
Cevap:I. Konusunu günlük yaşamdan ve tarihten alır.II. Üç birlik kuralına uyma zorunluluğu yoktur.III. Hayatı olduğu gibi, acıklı ve gülünç yönleriyle sahnede göstermek için yazılır.IV. Olaylar, çirkin dahi olsa sahnede gösterildiği gibi kişiler hangi sınıf ve halktan olursa olsun sahnede yer alır.V. İlk ürünlerini İngiliz yazar Shakespeare vermiştir.
I. Dört dizeden oluşan, uyak düzeni aaxa şeklinde olan halk şiirinin en küçük nazım biçimidir.
II. Hece ölçüsünün sekizli kalıbıyla yazılan, dörtlük sayısı üç ile beş arasında değişen, kahramanlık te¬malı âşık tarzı halk şiiri nazım şeklidir.
III. Türlü ezgilerle söylenen, bent ve kavuştak olmak üzere iki bölümden oluşan anonim halk şiiri nazım biçimidir.
IV. Dört dizeli bentlerden oluşan, savaş, yangın, dep¬rem, salgın hastalık gibi konuları işleyen, oldukça uzun bir nazım biçimidir.
S-6 Numaralı cümlelerde aşağıdaki kavramlardan han-gisinin tanımı verilmemiştir?
A) Varsağı B) Mâni C) Türkü D) Koşma E) Destan
S-7 Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde aynı konuyu işleyen nazım biçimleri bir arada doğru verilmiştir?
A) Şarkı – Türkü- Sagu B) Koşma – İlahi- Nefes
C) Gazel – Rubai- Kaside D) Semai – Koşuk- Taşlama
E) Sagu-Ağıt –Mersiye
S- 8 Şakaklarıma kar mı yağdı ne var?
Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz?
(Cahit Sıtkı Tarancı)
Cemil Meriç’i her okuyuşumda yeni bir şeyler buluyorum.
Yukarıdaki metinlerde baskın olan edebi sanatlar hangi seçenekte doğru verilmiştir?
A) Tecahül-i Arif - Mecaz-ı Mürsel B) Teşhis - Telmih
C) Mecaz-ı Mürsel – Teşhis D) Telmih – Tecahül-i Arif
E) Hüsn-i Talil - İstiare
S-9 Aşağıdakilerden hangisinde Divan edebiyatı, Âşık edebiyatı ve Tekke edebiyatı nazım şekilleri sırasıyla verilmiştir?
A) Gazel, deme, ilahi B) Şarkı, mani, nefes
C) Rubai, varsağı, ilahi D) ilahi, semai, devriye
E) Semai, koşma, nutuk
S- 10 Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde aynı halk şairleri bir arada verilmiştir?
A) Erzurumlu Emrah- Köroğlu- Necip Fazıl Kısakürek- Bâkî
B) Karacaoğlan- Edip Cansever- Nedim – Mehmet Âkif Ersoy
C) Necâtî- Aşık Veysel- Dadaloğlu- Nazım Hikmet Ran
D) Aşık Ömer- Gevherî- Dadaloğlu- Karacaoğlan
E) Fuzûlî- Tevfik Fikret- Yahya Kemal Beyatlı- İsmet Özel
S-11 Aşağıdakilerden hangisi, komedi türünün özelliklerinden biri değildir?
A) Kahramanlar genellikle halktan kişilerdir.
B) Her türlü olay sahnede gösterilir.
C) Sahnede kaba saba sözlere yer verilmez.
D) Koro ve diyalog bölümlerinden oluşur.
E) Konular günlük yaşamdan seçilir.
S-12 İbtida Bağdat’a sefer olanda,
Atladı hendeği geçti Genç Osman.
Vuruldu sancaktar kaptı sancağı,
İletti bedene dikti Genç Osman.
Aşağıdakilerden hangisinde bu şiirin geleneği ve türü doğru verilmiştir?
A) Halk şiiri geleneği – epik B) Halk şiiri geleneği – pastoral
C) Divan şiiri geleneği – epik D) Divan şiiri geleneği – lirik
E) Modern şiir geleneği- lirik
S-13 Aşağıdakilerden hangisi, anlatmaya bağlı edebî metinlerden değildir ?
A) Masal B) Destan C) Hikâye D) Roman E) Orta oyunu
S-14 Aşağıdakilerden hangisi göstermeye bağlı edebî metindir?
A) Roman B) Dram C) Masal D) Hikâye E) Fabl
S-15 Var idi bir eşek firasetlü
Hem ulu yollu hem kiyasetlü
(Gerçekten de kavrayışlı bir eşek vardı Hem üst seviyeli hem zekiydi)
Çok geçürmiş zamaneden çağlar
Yükler altında sızırup yağlar
(Yük altında yağları eritip Çok çağlar görmüş geçirmişti)
Nuh peygamberün gemisinde ol
Virmiş iblise kuyruğuyla yol
(Nuh’un gemisine girerken Şeytana kuyruğuyla yol vermişti)
Bu metinle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Nazım birimi beyittir.
B) Sözlü edebiyat geleneğiyle oluşturulmuştur.
C) Mesnevi nazım şekliyle yazılmıştır.
D) Kafiye ve redif kullanılmıştır.
E) Olay çevresinde gelişen edebî metindir.