DERSE HAZIRLIK
1. “Binbir Gece Masalları”na neden bu isim verilmiş olabilir?
Cevap: Binbir gece masalları dünyaca ünlüdür. Yüzyıllar boyunca dilden dile dolaşarak günümüze ulaşmıştır. Masalların iki önemli kahramanı baş vezirin kızı Şehrazat ve ülkeyi yöneten sultan Şehriyar’dır. Şehriyar zalim bir hükümdardır. Her gün bir genç kızla evlenip ertesi sabah onu öldürmektedir. Akıllı ve zeki bir kız olan Şehrazat, buna bir çare düşünür. Şehriyar ile evlenir ve ama her gece bir masal anlatır. Ama masalı hep en ilginç noktasında keserek sultanı merak içinde bırakır. Sultan da masalın devamını dinleyebilmek için her gecenin sonunda Şehrazat’ın bir gün daha yaşamasına izin verir. Şehrazat’ın masalları “bin bir gece” sürer. Bu yüzden Binbir Gece masalları denmiştir.
2. Bir kişi hakkında değerlendirme yaparken başkalarının eleştirilerinden etkilenir misiniz? Neden?
Cevap: Etkilenmemeye çalışsam da etkilenirim. Mesela biri hakkında dört kişi aynı yorumu yapıyorsa o zaman bunda bir haklılık payı vardır derim. Ya da birini herkes övüyorsa o zaman o kişi iyidir gibi bir düşüncem az da olsa olabiliyor.
9. Sınıf Sonuç Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 114 Cevabı
1. Vezir, Hekim Rûyan’ı niçin kıskanmaktadır? Sizce onu kıskanmakta haklı mıdır? Neden?
Cevap: Çünkü Kral Yunan Ruyan’ı hep yanına oturur ona elbiseler gümüşler hediyeler verir ona saygıda kusur etmezdi. Bundan dolayı vezir kıskanmıştır.
2. Kral Yunan vezirin dediklerine neden itibar etmemiştir?
Cevap: Çünkü onun Ruyan’ı kıskandığını anlamıştır. Hatta vezirine bu durumla ilgili Binbir Gece masallarından bildiği Şah Sinbad hikayesini anlatmıştır.
3. Aşağıdaki tabloda gösterilen kişilerin özelliklerini belirtiniz.
Kişisel özellikleri
- Kral Yunan : Kadir Kıymet bilen, ilme bilime değer veren iyiliğe karşılık veren biri.
- Hekim Rûyan : Mesleğinde iyi, iyi şair, alçakgönüllü.
- Vezir: Kıskanç, muhteris, kötü biri.
Masaldaki işlevi
- Kral Yunan: Kendisine yapılan iyiliği unutmayan biri.
- Hekim Rûyan: İyilik ve bilimle bir yerlere gelen biri.
- Vezir: Kötülüğü temsil eden biri
4. Kral Yunan neden Sinbad’ın öyküsünü hatırlatmaktadır? Kral Yunan, Vezir’in sözlerine aldansa ve Hekim Rûyan’ı öldürse kendisi de Sinbad gibi mi olur? Açıklayınız.
Cevap: Çünkü Sinbad da kendisine iyilik yapmaya çalışan en yakınındaki şahini öldürmüş sonra da gerçeği öğrenince pişmanlığından kahrolmuştur. Eğer Vezir’in sözlerine aldanırsa o da aynı hatayı yapacaktır.
9. Sınıf Sonuç Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 115 Cevabı
5. “Hırslı, önüne gelene saldırır; hırslının yüreğinde zulüm pusu kurar; kuvvetlenince bunu açığa vurur, zayıfken içinde uyutur.” sözüyle anlatılmak istenen nedir? Verilmek istenen örtük iletiyi söyleyiniz.
Cevap: Hırslı kişi çıkarcıdır. Ne zaman işine gelirse kinini kötü planlarını hayata geçirmekten bir kez bile geri durmaz.
6. Okuduğunuz masaldaki çatışma kimler arasında geçmektedir? Bu çatışma, kişilerin temsil ettiği hangi iki kavramla nitelendirilebilir?
Cevap: Çatışma Vezir ile Kral arasında Ruyan Hekim’den dolayı çıkmıştır. Kralın iyilik bilirliliği yani iyiliği ile Vezir’in kötülüğü kötü planları arasında çatışma olmaktadır.
7. Masalın olay örgüsünü defterinize yazınız. Kral Yunan, Vezir’in sözlerine kansa ve Hekim Rûyan’ı öldürse idi masalın olay örgüsünde nasıl bir değişiklik olurdu? Arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap: Kral Yunan, cüzzama yakalanmıştır. Onu iyileştirmek için Ruyan Hekim bir tedavi yöntemi belirler. İyileşen Kral Yunan Ruyan Hekim’e hürmet gösterir. Bunu kıskanan Vezir Kral’a oyun oynamak ister. Kral ise bu oyuna düşmez ve Vezir’e geçmişten güzel bir masal anlatır.
8. Bu metinde, masala özgü özelliklerden hangileri olduğunu belirleyerek defterinize yazınız.
Cevap: Bilinmeyen bir zaman bilinmeyen bir yerde geçmesi. Olayın Serim düğüm ve çözüm kısımlarından oluşması. Kahramanların belli özelliklere sahip olması. Mesela iyinin çok iyi kötünün çok kötü olması. Masallardaki en önemli özellik olan iyilerin kazanıp kötülerin kaybetmesi bu masalda karşımıza çıkmaktadır.
9. Okuduğunuz bu masalı, “Ben Bir Yeşil Yaprak İdim” adlı Türk masalıyla aşağıdaki ölçütlere göre karşılaştırınız.
Konu
- Kral Yunan’ın Veziri ile Hekim Rûyan’ın Öyküsü: Kral’ın başından geçen hastalık Hekim’in iyi etmesi Vezir’in kötü planları.
- Ben Bir Yeşil Yaprak İdim: Bir padişah kızı ile kocası olacak olan Şehzade arasındaki ilişkiler.
Tema
- Kral Yunan’ın Veziri ile Hekim Rûyan’ın Öyküsü: İyilik
- Ben Bir Yeşil Yaprak İdim: Özverili olma
Anlatım Biçimi
- Kral Yunan’ın Veziri ile Hekim Rûyan’ın Öyküsü: Öyküleyici anlatım
- Ben Bir Yeşil Yaprak İdim: Öyküleyici anlatım
Plan
- Kral Yunan’ın Veziri ile Hekim Rûyan’ın Öyküsü: serim düğüm çözüm
- Ben Bir Yeşil Yaprak İdim: serim düğüm çözüm
Okuduğunuz metinde en çok hangi noktalama işaretleri kullanılmıştır. Bu işaretlerin işlevlerini söyleyiniz.
• Bilesin ki ey ifrit, akıp giden eski zaman içinde ve birbirini izleyen çağlarda, Rum ellerinde, Fars kentinde, Yunan adlı bir Kral varmış.
• Yunan çok şaşırmış ve “Bunu nasıl yapacaksın, bilmiyorum ama beni iyileştirirsen Tanrı şahidim olsun, sana ve seni izleyecek sülalene yeterince servet bağışlar; tüm dileklerini yerine getirmeleri için buyruklar veririm; sen de benim musahibim ve dostum olursun.”demiş.
Bu cümlelerde geçen altı çizili kelimelerin (ki, ve, ama, de) tek başına anlamı yoktur. İki cümleyi ya da isimleri birbirine bağlamıştır. Cümleleri veya aynı görevdeki kelimeleri birbirine bağlayarak aralarında anlam ilgisi kuran kelimelere bağlaç denir. “ve, ile, de, ama, fakat, lakin, ancak, yalnız, hem … hem, ne… ne, ya … ya, çünkü” belli başlı bağlaçlardır.
Siz de okuduğunuz masaldan bağlaçları bularak hangi görevlerde kullanıldığını belirtiniz. Bağlaçlar, bulundukları cümleden çıkarılınca cümlenin anlamında herhangi bir bozulma veya daralma olup olmadığını örneklerle açıklayınız.
Ki bağlacı ve ama bağlacı çekilirse anlamda çok da bir kayıp olmamaktadır.