DERSE HAZIRLIK
1. Elindekilerle yetinmeyen, daha fazlasını isteyen kişileri bekleyen tehlikelerin neler olabileceğini sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Ellerindekinden de olma tehlikesi ile karşı karşıyadırlar. Çünkü aç gözlü insanların başına gelecek bellidir. Her zaman küçük karları olsa da sonunda her zaman zarara gireceklerdir.
2. Günlük hayatta bir sorunla karşılaştığınızda kimlerin önerilerine, nasihatlerine başvurursunuz? Neden?
Cevap: Sevdiğim, düşüncelerine görüşlerine saygı duyduğum büyüklerimin dostlarımın ailemin nasihatlerine başvururum.
9. Sınıf Sonuç Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 118 Cevabı
1. Okuduğunuz metnin olay örgüsünü belirleyiniz. Bu örgüde Eşek, Pir Eşek’e rastlamasaydı olay örgüsünde nasıl bir değişiklik olurdu?
Cevap: Eşeğin başına gelenleri öğrenemeyecektik. Eşeğin başına gelenlerden ders aldığını gördük.
2. Okuduğunuz metnin konusunu bularak yazarın bu konuyu neden hayvanlar üzerinden anlatma gereği duymuş olabileceğini açıklayınız.
Cevap: Bir eşeğin öküzlere imrenmesi onlar gibi olmak istemesi ama sonunda onlar gibi olmak isterken elindekilerden de olması yani başkasına özenirken elimizden olmamızdır.
3. Aşağıda verilen tabloyu doldurarak kahramanlarının özelliklerini belirleyiniz.
Zayıf Eşek
- Kişisel özellikleri : Çok zayıf, biçimsiz, şekilsiz, kötü görünümlü
- Temsil ettiği kişiler : Toplumda hep çalışan iyi beslenemeyen ezilen hor görülen
- Olay örgüsüne etkisi: Olay örgüsünde başkalarına özenirsek başımıza gelecekleri temsil eder
Yaşlı Eşek
- Kişisel özellikleri : Akıllıdır, tecrübelidir, farkındalığı yüksektir.
- Temsil ettiği kişiler: Okuyan araştıran gezen bilen kesimi temsil eder.
- Olay örgüsüne etkisi: Eşeğe yön verir aslında okura durumu açıklar.
Ekin Sahibi
- Kişisel özellikleri: Kötüdür, bencildir
- Temsil ettiği kişiler: Fakirleri ezen, zayıflara eziyet edenler
- Olay örgüsüne etkisi: Onlara karşı dikkatli olmamız gerektiğini görürüz
9. Sınıf Sonuç Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 119 Cevabı
4. Okuduğunuz metin, fabl özelliği gösteren bir mesnevidir. Fabllarda ana düşünce öğüt niteliğindedir ve fablın çözüm bölümünde yer alır. Bu bölümde gündelik hayatla ilgili ders verilir. Buna göre okuduğunuz mesnevinin öğüt bölümünü bularak ana düşüncesini belirleyiniz.
- Batıl isteyü hakdan ayrıldum
Boynuz umdum kulakdan ayrıldum - Görünenden başka şey istedim o zaman da elimdekinden oldum denilerek asla daha fazlasını istememe ve hırs yapmama öğüdü verilmiştir.
5. “Harname” adlı metinde zaman ve mekân unsurlarına dair hangi ipuçları verilmektedir? Metin, bu yönüyle masallarla karşılaştırıldığında aralarında ne gibi bir benzerlik görülmektedir?
Cevap: Zaman ve mekan belli değildir. Bu bakımdan masallarla benzerlik gösterirler.
6. Okuduğunuz mesnevide olayın düğümlendiği bölümde konuşmaların hangi kahramanlar arasında geçtiğini ve bu konuşmaların fabla katkısını belirleyiniz.
Cevap: Eşek ile Pir Eşek arasındaki konuşmalardan anlarız. Bu konuşmalar fablın içeriği ve gelişimini sağlamaktadır.
7. “Bâtıl isteyü hakdan ayrıldum Boynuz umdum kulakdan ayrıldum” dizesindeki örtük iletiyi söyleyiniz.
- Görünenden başka şey istedim o zaman da elimdekinden oldum denilerek asla daha fazlasını istememe ve hırs yapmama öğüdü verilmiştir.
8. Okuduğunuz mesnevide “kanaat, şükür, başkalarının başına gelenlerden ibret alma, haddini bilme vb.” değerlere vurgu yapılmıştır. Metinden bu değerlere örnekler gösteriniz.
- Sen eşeksin ne şek hakîm-i ecel
Müşkülüm var keremden itgil hall Sen eşeksin kanaat getir şükret durumuna ve kabullen bu durumu. - Ki öküzü yaradıcak Hallâk
Sebeb-i rızk kıldı ol Rezzâk Her yaradılanın bir yaradılma sebebi vardır. Yaradan Yüce Tanrı buna göre yaratır.
1. ETKİNLİK
Aşağıdaki “Mantıku’t-Tayr, Martı, Küçük Prens ve Hayvan Çiftliği” adlı eserlerden birer parça verilmiştir. Bu parçalarda fabl türünün hangi özelliğinden yararlanıldığını tespit ediniz.
Cevap: Fabl türünde genellikle teşhis ve intak sanatı vardır. Bu üç metinde de kahramanların kişileştirildiğini ve konuşturulduğunu görürüz.
9. Sınıf Sonuç Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 121 Cevabı
1. Okuduğunuz metinde tırnak, virgül ve yay ayraç işaretlerinin hangi işlevlerde kullanıldığını belirleyiniz.
- tırnak: Bir yazara ait eser isimleri sıralanırken kullanılır.
- Virgül: Benzer görevdeki kelimeleri ayırmak için kullanılır.
- Yay ayraç: Doğum ve ölüm tarihi gibi bilgiler verilirken kullanılır.
2. ETKİNLİK
Bu açıklamadan hareketle aşağıda farklı fabllardan verilen parçalarda geçen ünlemleri bularak cümleye kattığı duyguyu belirleyiniz.
- Ah gelse keşke;
- Eyvah!.
- Ah aşk, sen değil misin Troya’yı yıkan? Heyecan bildiren cümlelerde kullanılır.