9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sonuç Yayınları 1. Ünite Giriş Sayfa 24, 25, 26, 27, 28, 29 Edebiyat Ürünlerinin Türlendirilişi Metni Etkinlik Soruları ve Cevapları
DERSE HAZIRLIK
1. Hangi metin türlerini biliyorsunuz? Bu metinler sınıflandırılırken nelere dikkat edilmiş olabilir?
Cevap: Roman, hikaye, şiir, masal gibi edebi metinler ile gezi yazısı, makale, söyleşi gibi öğretici metinleri biliyorum. Metinler gerçeklikle ilişkileri, işlevleri ve yazılış amaçları bakımından sınıflandırılırlar. Bu açıdan metinler, sanat metinleri ve öğretici metinler olmak üzere işlevleri bakımından ikiye ayrılır.
2. Kişilerin farklı edebî türlere ( şiir, roman, hikâye vb. ) ilgi duymalarının nedeni ne olabilir? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: İnsanlar hayatlarında kendi fikirleri ve hisleri doğrultusunda karar verirler. Hayatta bazı hisler ve fikirler insanların farklı alanlara yönelmesini sağlar. Mizaç, huy, karakter ve meşrep gibi genetik durumlarda kişilerin kararlarında etkili olmaktadır. Kişilerin farklı edebi türlere yönelmesi de bu durumların bir gereğidir. Şiir, roman ve hikaye gibi farklı edebi türler farklı şair ve yazarların ilgi alanlarıdır. Ruhsal durum ve hayatın ilerleyişi şairlerin duygusal, yazarların gerçekçi olmasına neden olurken kişilerin de bu gibi mesleklere yönelmesinde etkili olmaktadır. Bu nedenle insanlar kendi huy ve karakterlerine göre farklı alanlara ilgi duyabilirler.
3. “Roman, gezi yazısı, anı, hikâye, oyun, makale, deneme, eleştiri, mektup, yaşam öyküsü” gibi metin türlerinden hangileri okuyucuya bilgi aktarmak amacıyla yazılır?
Cevap: Gezi yazısı, anı, makale, deneme, eleştiri, mektup, yaşam öyküsü okuyucuya bilgi aktarmak için yazılmaktadır.
9. Sınıf Sonuç Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 26 Cevabı
1. Okuduğunuz metinde türlerin sınıflandırılmasında hangi ölçütler esas alınmıştır?
Cevap: Aşağıdaki ölçütlere uyulmuştur.1-Yazılış amaçları bakımından,
2-Anlatım türleri bakımından,
3-Konuyu ele alış gerçeklikler ile ilgili,
4-Dil ve ifade özellikleri bakımından,
5-Metinlerde kullanılan dilin işlevinden dolayı,
sınıflandırılır.Metinlerin bazıları öğreticidir.Bazıları öğretme amacı gütmezler.Bazıları dili göndergesel işlevde kullanır bazıları kanalı kontrol işlevinde kullanılır.Yani bunu yazar kendisine göre kurgular.
2. “Edebiyatta türler sürekli bir değişim içindedir.” yargısına katılıp katılmadığınızı nedenleriyle söyleyiniz.
Cevap: Edebiyat, en büyük unsuru ve etkeni insan olduğu için sürekli değişebilir. Edebi türlerin kendi çizgileri dışına çıkması buna nazaran mümkün değildir. Her türün belli bir kalıbı olsa da insan o kalıbın şeklini almadan o alanda eserler ortaya koyabilir. Edebiyatta türlerin sürekli bir değişim içinde olması, genel olarak mümkün değildir. Çünkü belli bir türden hareketle insan yine olmak istediği yere gider.
3. “Metinlerin Sınıflandırılması” metninde hangi anlatım biçimi kullanılmıştır? Yazarın yazma amacı, hedef kitlesi ve yazı türünün bu anlatım biçiminin seçilmesinde etkili olup olmadığını söyleyiniz.
Cevap: Açıklayıcı anlatım türü kullanılmıştır. Yazarın amacı ve hedef kitlesi bu anlatım türünün oluşmasında etkili olmuştur.
1. ETKİNLİK
Aşağıda farklı dönemlere ait şiir örnekleri verilmiştir. Bu örneklerden hareketle türlerin oluşumunda sözlü ve yazılı kültürün, toplumsal değişimlerin etkisini belirleyiniz
Cevap: Toplumlar içinde bulundukları döneme ait izler taşırlar. Bu da bize toplumun yapısı hakkında ipucu verir. O dönem insanlarının neler yaşadıkları, yeme içme alışkanlıkları yaşadıkları önemli olaylar, aşka ya da diğer duygulara bakış açıları hakkında yorum yapma imkanı sağlar. Bu şiirlerin 1.cisi İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK ŞİİRİ, 2.cisi İSLAMİYET SONRASI TÜRK ŞİİRİ, 3.cü ve 4. şiir ise BATI ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK ŞİİRİnin izlerini taşımaktadır. Bu izler aynı zamanda toplumdaki kültürel ve sosyal değişimlerin de izlerini taşımaktadır.
2. ETKİNLİK
9. Sınıf Sonuç Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 28 Cevabı
Aşağıda isteklerin belirtildiği iki farklı metin verilmiştir. Bu metinlerden hareketle edebî ve öğretici metinlerin özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: İlk metin İstida Şiiri Edebi Metindir. Edebi Metnin Özellikleri kısaca şöyledir:
- Ait olduğu toplumun sosyal ve kültürel özelliklerini taşır.
- İnsanın duygu düşünce ve hayallerini besler.
- İnsanda güzel duygular,hayaller ve zevkler uyandırır.
- İşlenmiş bir dil ve anlatımla oluşur.
Cevap: İkinci metin öğretici metindir. Dilekçe örneğidir. Öğretici metnin özellikleri kısaca şu şekildedir:
- Açıklamak, bilgi vermek, öğretmek amacıyla yazılır.
- Günlük yaşantılar, tarihî olaylar ve bilimsel gerçekler ele alınır.
- Konuyla ilgili duygu ve düşünceler kısa ve kesin ifadelerle dile getirilir.
- Dil, daha çok, göndergesel işlevde kullanılır.
- Söz sanatlarına, kelimelerin mecaz ve soyut anlamlarına pek yer verilmez.
9. Sınıf Sonuç Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 29 Cevabı
3. ETKİNLİK
Aşağıdaki şiirlerde görülen dil özelliğinin isimlerini kutucuklara yazınız.
a. Cevap: AĞIZ
b. Cevap: ŞİVE
c. Cevap: ARGO