4. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Cevapları
A. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru sözcüğü yazınız.
1. Mekke’den Medine’ye göç eden Müslümanlara muhacir adı verilir.
2. Mescid-i Nebi yapılana kadar Hz. Peygamber’e Ebu Eyyüb el-Ensârî evsahipliği yapmıştır.
3. Hicretin ikinci yılında inen ayetle kıble değişmiş, Müslümanların kıblesi Kâbe olmuştur.
4. Bir konuda görüş alışverişinde bulunmak anlamına gelen istisare Peygamber Efenimizin sıkça başvurduğu bir uygulamadır.
5. Hz. Peygamber’in ordunun başında bizzat katıldığı seferlere gazve adı verilmiştir.
6. Hz. Hamza ve Mus’ab b. Umeyr Uhud Savaşı’nda şehit olmuştur.
7. Allah Resulü’nün(sav) Hudeybiye’de Müslümanlardan müşriklerle savaşacaklarına dair aldığı söz Rıdvan Biati diye isimlendirilmiştir.
8. Hicretin dokuzuncu yılı, Hz. Peygamber ile görüşmek üzere pek çok heyet geldiği için Heyetler Yılı diye adlandırılmıştır.
9. Mescid-i Nebi içinde Hz. Peygamber’in kabri ile minberi arasındaki bölüme Ravza-i Mutahhara denir.
9. Mescid-i Nebi içinde Hz. Peygamber’in kabri ile minberi arasındaki bölüme Ravza-i Mutahhara denir.
B. Aşağıdaki açık uçlu soruların cevabını ilgili alana yazınız.
10. Mescid-i Nebi İslam toplumunda hangi işlevleri üstlenmiştir?
MESCİD-İ NEBİ’NİN İŞLEVLERİ
Cami Fonksiyonu
- Peygamberimiz (s.a.v), Medine’ye hicret ettiğinde Müslümanların toplu halde ibadet edebileceği yer yoktu. Onun için Hz. Muhammed ilk iş olarak bir mescid yapılmasına karar vermiştir.
- İnşası yaklaşık olarak 7 ay süren Mescid-i Nebi bittikten sonra Bilal-ı Habeşi tarafından ilk ezan okunmuştur. Müslümanlar her namaz vaktinde burda olarak topluca ibadet etmeye başlamışlardır.
Okul Fonksiyonu
- Peygamberimiz, Mescid-i Nebi yapılırken yanına, bitişik olarak, üstü kapalı Suffe denilen bir yer yaptırmıştır. Buraya kimsesiz ve fakir öğrencileri yerleştirmiş, eğitim-öğretim görmelerini sağlamıştır.
- Bu kişiler gündüzleri Mescid-i Nebide Peygamberimizden ders görmüş, dinleneceklerinde ise bu Suffe denilen yerde istirahat etmişlerdir. Burada yetişen öğrenciler, öğretmen olarak görevlendirilmişlerdir.
Hastane Fonksiyonu
- Peygamberimiz, savaşlarda yaralanan sahabelere tedavi için hastane yapılmasına karar vermiştir.
- Müşriklerle yapılan pek çok savaşta yaralanan Sahabe, Mescid-i Nebiye getirilmiş ve onlara ilk tedavi orada yapılmıştır.
Meclis Fonksiyonu
- Peygamberimiz, idari ve askeri gibi önemli konuların görüşüldüğü, istişare edildiği bir meclis yaptırmıştır.
- Peygamberimiz, toplumu ilgilendiren her konuda onlarla istişare yapmış, onların görüşlerini almıştır.
- Özellikle yapılacak olan her savaş öncesi Müslümanları Mescide toplamış ve nasıl bir savaş yapmaları gerektiği konusunda fikir alışverişinde bulunmuştur.
- Ayrıca Mescid, Müslümanların sevinç ve mutluluklarını; üzüntü ve kederlerini paylaştıkları bir toplanma merkezi olmuştur.
Konukevi Fonksiyonu
- Peygamberimiz, yurt dışından gelen devlet başkanlarının, elçilerinin, misafirlerin ve evsiz kimselerin kaldığı bir merkez yaptırmıştır.
- Peygamberimiz görüşmek için gelen devlet başkanları ve elçiler burada ağırlanmıştır. Farklı dinlere mensup olan bu kişiler ibadetlerini Mescidde özgürce yapmışlardır.
- Ayrıca kalacak biryeri olmayan, evsiz ve bekar kimselerde kendilerine kalacak bir yer buluncaya kadar Mescid-i Nebi de misafir edilmiştir.
- Peygamberimiz de Mescid-i Nebi nin yanına eşlerinin ve kendisinin kalacağı Hane-i Saadet dediğimiz odalar yaptırmıştır.
11. Ashâb-ı Suffe’nin topluma en büyük katkısı hangi alanda olmuştur? Kısaca açıklayınız.
Hicret sonrasında fakir ve kimsesizlerin barınması için Suffe adlı bir mekân inşa edilmiş, burada kalanlar Ashab-ı Suffe olarak adlandırılmışlardı. İlim tahsil edip yaymak üzere yetiştirilen Ashab-ı Suffe’nin örnek yolculuğuna biz de iştirak edelim mi? Ashab-ı Suffe’nin nüveleri hicretle birlikte atıldı diyebiliriz. Hicret Hz. Peygamber’in Risalet görevini daha iyi şartlarda yerine getirmesi ve İslamın güçlü bir şekilde yayılması için gerçekleştirilmişti. Bunun ilk adımı olarak Medine’de bir mescidin, Mescid-i Nebevi’nin inşasına karar verildi. Mescide mekân olarak Hz. Muhammed’in şehre geldiğinde devesinin çöktüğü yere yakın bir alanda bulunan Sehl ve Süheyl isimli yetimlere ait ve hurma kurutmak için kullanılan arsa seçildi. Esasında burası hicretten önce adı geçen yetimlerin bakımını üstlenen Hazrecli Esad b. Zürare tarafından mescid olarak tahsis edilmişti. Hz. Peygamber buraya ibadet merkezi inşasına karar verince sahipleri yerlerini bedelsiz olarak vermek istemişler, ancak Allah Resulü arsanın ücretini kendilerine ödemiştir
12. Medine Sözleşmesi’nin devletleşme sürecine katkısını açıklayınız.
Cevap: Medine Sözleşmesi’nin devletleşme sürecine olumlu katkılarda bulunmuştur. Bu sözleşme ile din hürriyeti güvence altına alınmış, tarafların hak ve yükümlülükleri açıkça belirtilmiştir. Bunun yanında askerî alandaki prensipler belirlenmiş, şehrin beraber savunulacağı özellikle vurgulanmıştır. Sosyal ilişkileri geliştirip dayanışmayı arttırmayı hedefleyen sözleşme ile hukuki alanla ilgili düzenlemeler de yapılmıştır. Kan bağı yerine inanç bağının esas olduğunun hatırlatıldığı metinde müminlerden adaletli olmaları istenmiştir.
13. Hz. Peygamber’in Bedir Savaşı öncesindeki duasını da göz önüne alarak bu savaşın önemini yorumlayınız.
Cevap: Hz. Peygamber Bedir Savaşı öncesi Rabb’ine şöyle yakarmıştır: “Ey Allah’ım! İşte Kureyş kibir ve gururla geldi. Sana meydan okuyor, peygamberini yalanlıyor. Ey Allah’ım! Peygamberlere yardım sözünü, bana da özel olarak zafer vaadini yerine getirmeni talep ediyorum. Eğer şu bir avuç Müslüman yok olursa sana ibadet eden hiç kimse bulunmayacaktır.”
Bedir Savaşı İslamiyet’in devamı ve gelişmesi açısından büyük bir öneme sahiptir.
14. Müşriklerin pek çok grubun katılımıyla güçlü bir ordu meydana getirmelerine rağmen Hendek Savaşı’nda başarısız olmalarına sebep olan etkenler nelerdir?
Cevap: Müslümanların sabırlı olmaları, Allah Resulü’nün(s.a.v.) emirlerine harfiyen uymaları ve savaşın seyrinde alınan kararlar etkili olmuştur.
15. Mekke’nin fethi Müslümanlara siyasi açıdan neler kazandırmıştır?
Cevap: Mekke’nin fethi Müslümanlara siyasi açıdan büyük bir zafer ve prestij kazandırmıştır.
16. Düşmanlarıyla mücadelesindeki tutum ve uygulamalarına bakarak Hz. Peygamber’in savaşa bakışını yorumlayınız.
Cevap: Hz. Peygamber her zaman düşmanlarına af dilemelerini ve teslim olmalarını söylemiştir. Düşmanlarına karşı savaşmadan önce teslim olmaları için her zaman bir fırsat vermiştir.
17. Peygamberimiz(sav) münafıklara karşı nasıl bir politika izlemiştir?
Cevap: Hz. Peygamber, nifak karşısında ince bir siyaset izlemiştir. Allah Resulü(s.a.v.) münafıklara karşı müsamahalı bir tavır takınmakla birlikte onlara önemli görevler vermemiş, onların eylemlerini haber vererek sahabilerini uyarmıştır. Böylece Müslümanlar, münafıkların toplumu parçalayan fitnelerine karşı daha dikkatli davranmışlardır. Hz. Peygamber’in nifak karşısında izlediği yolun bir sonucu olarak münafıkların toplum içerisindeki etkileri azalmıştır.
18. Hz. Peygamber Yahudi ve Hıristiyanlarla olan ilişkilerinde nasıl bir yol takip etmiştir? Yorumlayınız.
Cevap: Hz. Peygamber, Müslümanların bölgesel gücünün artmasıyla birlikte Hıristiyanlarla da birtakım münasebetler içinde olmuştur. Yahudilere ve Müslümanlara karşı kötü bir davranışta bulunmamıştır.
19. Hicretin dokuzuncu yılında Hz. Peygamber ile görüşmeye gelen heyetlerin amacı nedir?
Mekke’nin Müslümanlar tarafından fethedilmesi Müslümanları Arap Yarımadası’nın en büyük gücü, Medine’yi de Hicaz’ın yeni siyasi merkezi hâline getirmişti. Arap Yarımadası’ndaki kabileler bu sebeple Medine’ye heyetler göndermeye başladılar. Hicri dokuzuncu yılda gelen elçilerin sayısının yetmişe ulaşmış olması bu yılın Senetü’l-Vüfûd (Elçiler Yılı)
olarak anılmasına sebep oldu.
Medine’ye gelen heyetlerden İslam’ı kabul edenler, kabileleri adına siyasi bağlılıklarını ifade ediyor; Hz. Peygamber’le görüşerek sorular sorup İslam’ın hükümlerini öğreniyorlardı. Medine’den ayrılırken de dinlerini öğretecek kimseler talep ediyorlardı. Hz. Peygamber, geri dönen heyetlere çeşitli hediyelerle birlikte kendilerine tahsis edilen arazileri bildiren bir yazı veriyordu. Ayrıca Müslüman olanlara zekât, Hıristiyan olanlara da cizye tahsildarı gönderiyordu
20. Müslümanların Hz. Peygamber’in vefatına ilk tepkileri nasıl olmuştur?
Cevap: Müslümanlar Hz. Peygamber’in vefatına inanmak istememişler ve çok üzülmüşlerdir.
C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.
21. Müslümanların Yahudilerin Medine’deki ekonomik üstünlüklerine ortak olmalarını sağlayan faaliyet aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ensar ve muhacir arasında kardeşlik tesis edilmesi
B) Mescid-i Nebi’nin yapımının tamamlanması
C) Nüfus sayımı ile Müslümanların sayısının belirlenmesi
D) Medine pazarının kurulması
E) Medine Sözleşmesi’nin imzalanması
Cevap: D
22. Uhud Savaşı esnasında Müslümanları üstün durumda iken yenilginin eşiğine getiren sebep aşağıdakilerden hangisidir?
A) Müslümanların sayılarının çokluğundan dolayı gurura kapılması
B) Yahudilerin Müslümanları arkadan vurmaya kalkışması
C) Münafıkların müşriklerle işbirliği yapması
D) İslam ordusundaki bazı sahabilerin savaşmak istememesi
E) Bir tepeye yerleştirilen okçuların yerlerini terk etmesi
Cevap: E
23. Hudeybiye Antlaşması’nın İslam’ın yayılmasına zemin hazırlayan maddesi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Müslümanlar ile Mekkeliler arasında on yıl savaş yapılmayacaktır. Taraflardan herhangi biri üçüncü bir tarafla çatışmaya girerse diğeri bu çatışmaya müdahil olmayacaktır.
B) Müslümanlar bu yıl Mekke’ye girmeden geri dönecekler ancak gelecek yıl Kâbe’yi ziyaret edebileceklerdir ve şehirde üç günden fazla kalamayacaklardır.
C) Müslümanların ziyaretleri esnasında yanlarında sadece yolcu kılıçları bulunacak, Mekkeliler ise o sırada şehri boşaltacaklardır.
D) Antlaşmadan sonra Mekkelilerden biri Müslümanlara sığınırsa geri çevrilecek, ancak Müslümanlardan biri Mekke’ye geri dönerse iade edilmeyecektir.
E) Arap kabileleri diledikleri tarafla ittifak yapabileceklerdir.
Cevap: A
24. “(O münafıklar) Eğer sığınacak bir yer yahut (barınabilecek) mağaralar veya (sokulabilecek) bir delik bulsalardı, koşarak o tarafa yönelip giderlerdi.”
(Tevbe suresi, 57. ayet.)
“Münafık erkekler ve münafık kadınlar (sizden değil), birbirlerindendir. Onlar kötülüğü emreder, iyilikten alıkoyar ve cimrilik ederler. Onlar Allah’ı unuttular. Allah da onları unuttu!..” (Tevbe suresi, 67. ayet.)
“Eğer sana bir iyilik erişirse, bu onları üzer. Ve eğer başına bir musibet gelirse,
‘İyi ki biz daha önce tedbirimizi almışız’ derler ve böbürlenerek dönüp giderler.”
(Tevbe suresi, 50. ayet.)
Verilen ayetlerden münafıklarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
A) Korkak bir ruh hâline sahiplerdir.
B) Yalan söylemeyi alışkanlık hâline getirmişlerdir.
C) Müslümanların zor durumda olmasından memnuniyet duyarlar.
D) Kötülüklerin yayılması için çalışırlar.
E) Kibirli insanlardır.
Cevap: B
25. Kurayza Yahudilerinin Hz. Peygamber tarafından cezalandırılmasının sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hz. Peygamber’i öldürmeye kalkışmaları
B) Hendek Savaşı’nda müşriklerle işbirliği yapmaları
C) Medine Sözleşmesi gereğince ödemeleri gereken diyeti vermemeleri
D) Müslümanların Bedir zaferini küçümsemeleri
E) Müslüman bir kadına hakaret etmeleri
Cevap: B
26. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Peygamber’in İslam’a davet mektuplarını götürecek elçilerde aradığı şartlardan biridir?
A) Zengin olması
B) Kendi akrabalarından olması
C) Hitabet yeteneği olması
D) Şehrin ileri gelenlerinden olması
E) Genç olması
Cevap: C
27. Peygamber Efendimizin vefatından sonra yaşananlarla ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Peygamberimizin(sav) cenazesini Hz. Ebu Bekir yıkamıştır.
B) Hz. Ömer Peygamberimizin^^ vefatını ilk anda kabullenememiştir.
C) Peygamberimiz(sav) vefat ettiği yere defnedilmiştir.
D) Müslümanlar Peygamberimizin^^ cenaze namazını imamsız olarak kılmıştır.
E) Büyük şaşkınlık yaşayan Müslümanları Hz. Ebu Bekir sakinleştirmiştir.
Cevap: A
Veda Hutbesi metninde geçenler incelendiğinde usul, üslup, dua, inanç ve ibadet umdeleri gibi başlıklar altında toplanabilecekler yanında hayatın belli alanlarına dağılmış konulara da yer verildiği söylenebilir. Veda Hutbesi’nin başlangıç kısmına bakıldığında Allah’a(cc) iman ve teslimiyetle o iman ve teslimiyetin mümin tarafından içselleştirilip özümsenmesinin, her türlü hareket ve davranışına yansıtılmasının vurgulandığı ortaya çıkmaktadır. Peygamberimiz^^ hutbenin giriş kısmından sonra daha sözlerine başlamadan muhataplarının dikkatini çekecek cümleler kurmuştur. Burada dile getireceği hususların mümkün mertebe daha çok kişiye, üstelik sağlıklı bir anlayışla ulaştırılmasının iyi ve faydalı olacağına değinmiştir.
Allah Resulü(sav), hayatı boyunca Müslümanların birlik ve beraberliğini sağlayıcı unsurlara önem verip bu hususun altını çizmiştir. Nitekim Veda Hutbesi’nde de yine bunu vurgulamıştır. Belki Veda Hutbesi söz konusu olduğunda belirtilmesi gereken en önemli özelliklerden birisi Allah Resulü’nün(sav) bu vesileyle Cahiliye Dönemi ile hesaplaşıyor olmasıdır. Hz. Peygamber^”0, peygamber kardeşlerinin ardından ümmetlerince ihdas edilen veya kendi peygamberliğinin hemen öncesinde yaşanmakta olan dini, toplumu ve sosyal düzeni bozan cahilî inanç ve uygulamaları kaldırdığını ilan etmekle aslında bir noktada insanlığı tevhit potasında birleştirme gayretinin nihai ve en mühim örneklerinden birini sunmuş oluyordu.
Bütün bu gerekçeler çerçevesinde sonuç olarak şunu söyleyebiliriz ki Veda Hutbesi son peygamberin karşısındaki binlerce ashâbın şahsında ümmetine ve insanlığa son seslenişidir. O, son elçinin bütün getirdiklerinin özeti mahiyetindeki son mesajıdır.”
(H. Ahmet Özdemir, “Son Peygamberin(sav) Son Mesajı Olarak Veda Hutbesi”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2005, C 5, Sayı 1, s.106-109.)
28, 29 ve 30. soruları yukarıdaki metne göre cevaplayınız.
28. Hz. Peygamber’in Veda Hutbesi olarak nitelenen konuşması Müslümanlar açısından niçin önemlidir? Açıklayınız.
Veda hutbesinin önemi nedir
- Hiç kimsenin başkasına zarar verme hakkı yoktur.
- Şahsen hareket ederek kan davalarını ve adaleti yerine getirmek yasaktır.
- Alınan borçlar faizsiz olarak geri ödenecektir. Faiz yasaklanmıştır.
- Bütün Müslümanlar birbiri ile kardeştir.
- Herkesin namusu, can ve mal güvenliği başkalarının tecavüzünden korunmuştur.
- Bırakılan emanetler sahiplerine iade edilmelidir.
- Mekke ve çevresinin kutsal olduğu, bir yılın on iki aydan oluştuğu belirlenmiştir.
- Kuran’ı Kerim bir emanettir ve özenle korunması gerekir.
- Zina gibi aile ve topluma zarar verecek hareketler yasaklanmıştır.
- Tüm insanlar ırk ve renk gözetmeksizin birbiri ile eşittir.
- Kadınlara iyi muamele edilmelidir, onlar erkeklerin hayat arkadaşlarıdır. Erkekler gibi mal ve mülk edinme hakları vardır. Erkeklerinde kadınlarında birbirleri üzerinde hakları vardır.
Hz. Peygamber’in Veda Hutbesi vesilesiyle Cahiliye Dönemi ile hesaplaşması ne anlama gelmektedir? Yorumlayınız.
Cevap: Hz. Peygamber’in Veda Hutbesi vesilesiyle Cahiliye Döneminin bittiğini söylemiştir.
30. Veda Hutbesinde aşağıdaki hususlardan hangisi yer almaz?
A) Birlik ve beraberlik
B) Allah’ın varlığına ve birliğine iman
C) Toplumsal sorunlar
D) Evrensel ilkeler
E) Tarihî kıssalar
Cevap: E