ÖĞRENDİKLERİMİZİ UYGULAYALIM
1. Katıları, taneciklerin düzenlenişine göre kaç ana grupta inceleriz?
Cevap: Kristal ve amorf olmak üzere iki ana grupta inceleriz.
2. Tereyağı, kauçuk ve cam hangi tür katılara örnektir?
Cevap: Amorf katılara örnektir.
3. Moleküler katılara hangi örnekler verilebilir?
Cevap: Moleküler katılarda moleküller arasındaki çekim kuvvetleri; dipol- dipol, London etkileşimleri ve hidrojen bağları olabilir. Örneğin iyot , kuru buz (katı CO2) ve naftalin (C10H8) gibi apolar kovalent bağlı katılarda London etkileşimleri, SO2 gibi polar katılarda, dipol-dipol etkileşimleri, H2O, NH3 ve HF bileşiklerinin katı hâllerinde ise hidrojen bağları etkindir.
4. Kovalent katıların özellikleri nelerdir?
- Kovalent kristaller ametallerden oluşmaktadır.
- Birbirinden bağımsız moleküller bulunmamaktadır.
- Tek tür elementlerden ya da farklı elementlerden oluşabilirler.
- Elmas, grafit, silisyum karbür kovalent katılara örnek verilebilir.
- Kovalent katıları oluşturan bağlar kuvvetlidir. Bu nedenle kaynama noktaları yüksektir.
5. Metalik katılar nasıl oluşur? Açıklayınız.
Cevap: Metalik katılar, pozitif iyonların belirli bir düzene göre yerleşmesi ile oluşur. Metalik katılar metalik bağ ile birbirlerine bağlanırlar. Katının tamamında pozitif iyonlar serbest hareketli elektron deniziyle çevrilmiş olarak bir arada bulunur. Elektronların hareketliliği metallere tel ve levha hâline gelme, ısı ve elektriği iletme, parlaklık gibi özellikler kazandırır. Metallerin erime ve kaynama noktaları metalden metale değişir.
6. İyonik katılar nasıl oluşur? Açıklayınız.
Cevap: İyonik katıları oluşturan zıt yüklü iyonları bir arada tutan kuvvetler elektrostatik çekme kuvvetleridir. İyonik katılarda genellikle anyonlar katyonlardan daha büyüktür. Bu nedenle iyonik katılarda anyonların oluşturduğu boşluklara katyonlar yerleşmiştir. İyonik bileşikleri bir arada tutan güçlü etkileşimler olduğu için iyonik bileşikler serttir. İyonik katıların erime ve kaynama noktaları oldukça yüksektir. İyonik katılar elektriği iletmezler. Suda çözündüklerinde veya eritildiklerinde elektriği iletirler. İyonik katıların örgü yapıları ve birim hücreleri birbirinden farklı olabilir. NaCl (Görsel 4.2.3), CsCl, ZnS, MgO, CaF2 bileşikleri iyonik katılara örnektir.
7. Fotoğraftaki gibi camdan yapılmış bir bardak “kristal bardak” olarak adlandırılmaktadır. Bu şekilde adlandırmak, camın yapısı düşünüldüğünde doğru mudur? Neden?
Cevap: Doğru değildir çünkü cam amorf yapıdadır.
8. Sıvı kristal; hesap makinesi, elektronik saat gibi araçlarda görüntü oluşmasını sağlayan ekranın (LCD ekran) yapısında kullanılan maddenin olağan dışı bir hâlidir. Bu maddeye neden sıvı kristal denilmiş olabilir? Hem sıvı hem kristal kavramları ile adlandırıldığına göre bu maddenin yapısının nasıl olmasını beklersiniz? Yanıtınızın doğruluğunu araştırma yaparak kontrol edebilirsiniz.
Cevap: Sıvı kristaller, sıvıların ve katı kristallerin özellikleri arasında özelliklere sahip olan kimyasal maddelerdir. Örneğin, bir sıvı kristal (SK) bir sıvı gibi akar ama molekülleri bir kristalinki gibi yönlüdür.