Metne Hazırlık
1. Sizce eski dönemlerde yazarların/şairlerin hayatlarını ve eserlerini anlatan eserler ortaya konmuş mudur? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap: Olmuştur. Çünkü geçmişte de bugünkü gibi şairlerin yazarların hayatlarını merak eden, onların nasıl yazdıklarını araştıran edebiyata meraklı bir kesim olmuştur. Bu merak sonucunda bazı tarihçiler veya yazarlar bu şairlerin yazarların hayatlarını anlattıkları tezkireler gibi eserler ortaya koymuşlardır.
2. Ünlü kişilerin hayatlarını anlatan eserleri okumak ilginizi çeker mi? Neden? Açıklayınız.
Cevap: Evet çeker, çünkü bu tür insanların yaşamlarını okumak, onların geçtikleri yolları anlamak bana ilham verir. Belki ben de onların geçtikleri bu yollardan geçersem onlar gibi başarılı olabilirim. Toplum önünde bilinen insanların yaşamları her zaman ilgi çekici olmaktadır.
Metni Anlama ve Çözümleme
1. Metinde yazar, söz konusu şairi nasıl tanıtmıştır? Açıklayınız.
Cevap: Metinde yazar, şairi “İstanbullu’dur. Dellak oğlu adıyla tanınır. Babası İstanbul’da, merhum Sultan Mehmed’in yaptırdığı camide hatipti. Güzel sesli, hafız, tertib sahibi, salih ve dindar bir kimseydi. Davudi sesiyle Kur’an okuduğu zaman işidenler kendinden geçer, şaşkınlıklarından adeta cansız gibi olurlardı.” şeklinde tanıtmaktadır.
2. Metinde tezkire türünün hangi özellikleri vardır? Örneklerle açıklayınız.
Cevap: Tezkire, kelime anlamıyla “zikredilen, zikri geçen” anlamına gelen, kişilerin biyografisini çeşitli yönleriyle subjektif veya objektif ele alan eserlerdir. Bu metinde de yazarın şair hakkında subjektif yani kendisine özel bazı yorumlar yaptığını görürüz. Yine tezkirelerde şairin ailesi, yaşamı yaşadığı çevre hakkında da bilgiler verilir, bu metinde de bu bilgilere yer verilmektedir.
3. Bakî adlı metni Çocukluk adlı metin ile öznellik ve nesnellik bakımından karşılaştırınız.Cevap:
öznellik: Çocukluk metninde daha öznel bilgilere yargılara yer verilmektedir. Çünkü Çocukluk metni kişinin kendini tanıttığı otobiyografi türüne örnektir. Oysa Baki adlı metinde yazar daha tarafsız bir şekilde bir başka şairin hayatını anlatmaktadır.
nesnellik: Baki metninde daha nesnel bilgilere yargılara yer verilmektedir. Çünkü Baki metni kişinin bir başkasını tanıttığı biyografi türüne örnektir. Oysa Çocukluk adlı metinde yazar daha taraflı bir şekilde kendi hayatını anlatmaktadır.
4. Metinde yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Metinde yazar daha tarafsız bir dil kullanmıştır. Bunun yanında yazar şairi kendi hayal dünyasına göre benzetmelerle ve örneklerle okura anlatma yoluna gitmiştir. Ayrıca şairin şiirlerinden örnekleri de sunmuştur.
1. Çocukluk metninde geçen fiilleri bulunuz. Fiilleri anlamlarına göre gruplandırarak aşağıdaki tabloda ilgili bölümlere yazınız. Bu fiillerin metindeki işlevlerini belirleyiniz.
İş (kılış) fiilleri: Bu metinde iş kılış fiilleri yoktur.
Durum fiilleri: İstanbullu’dur. Dellak oğlu adıyla tanınır. Davudi sesiyle Kur’an okuduğu zaman işidenler kendinden geçer, şaşkınlıklarından adeta cansız gibi olurlardı
Oluş fiilleri: Bu metinde iş kılış fiilleri yoktur.
2. Bâkî adlı metindeki günümüz yazım kurallarına uymayan kullanımları tespit ediniz. Bu durumun nedenini açıklayınız.
Cevap: Bu metinde inceltme işaretinin kullanıldığı yerler vardır. Bu yerler günümüz Türkçesine uymamaktadır.
3. “Yap, yapma!” cinsinden buyruklar altındayım sabahtan akşama kadar. Dilemediği bir tuzağa düşen her bebek, yoğun bağırıp çağırmalar, öpücükler, çimdikler altında. Tek savunma: ciyak ciyak bağırmak, avaz avaz ağlamak. İyilikten değil, tedirginlikten kurtulmak için ninnilere vuruyorlar işi o sersem büyükler. Karşılıklı bir çeşit savaş. Ne macera!
Yukarıdaki parçada noktalama işaretlerinin kullanılma amaçlarını belirleyiniz.
Tırnak işareti: Alıntı yapılan cümleleri ifade etmek için kullanılmıştır.
Virgül işareti: Benzer veya eş görevdeki kelimeleri ayırmak için kullanılmıştır.
Ünlem işareti: Heyecan bildiren ifadelerden sonra kullanılmıştır.
Nokta işareti: Biten ifadelerin sonuna konulmuştur.
İki nokta işareti: Açıklama yapılacak kısımlardan sonra kullanılmıştır.
1. Kendinizi ve yakından tanıdığınız birini tanıtınız.
2. İki anlatım arasındaki farkı değerlendiriniz.
Cevap: İlk metinde kendimi tanıttığım için daha taraflı bir dil kullandım. Oysa ikinci metinde bir başkasını tanıttığım için daha objektif tarafsız bilgiler verdim. İki anlatımda da birini tanıtmanın kolay olmadığını fark ettim.