3. Ünite Sonu Değerlendirme Soruları ve Cevapları
A. Kutucukta verilen terimleri uygun boşluklara yerleştiriniz.
1. amonyak-üre
2. kemik-kıkırdak
3. omurga
4. deri
5. gaga
6. iki yaşamlılar
7. soğukkanlı
8. sıcakkanlı
9. keseli
10. mukus
11. tüyler
12. larva-metamorfoz
13. akciğer
B. Aşağıdaki soruların cevaplarını boş bırakılan yerlere yazınız.
1. İlk sınıflandırmayı kim yapmıştır? Bu sınıflandırmanın ismini yazınız.
Yunan filozof " Aristo " yapmıştır. Ortak özellikler, yapılasal olarak ve hücrelerini inceleyerek sınıflandırma yapmıştır.
Farklı bir şekilde de araştırma yapmıştır.
Alem ⇒ Şube ⇒ Sınıf ⇒ Takım ⇒ Aile ⇒ Cins ⇒ Tür olarak ayırmıştır.
Mantığı özelden genele doğrudur. Yani genele doğru gidildikçe ortak özellik azalır ama canlı sayısı artar, tam tersi genelden özele olunca da ortak özellik artıp canlı sayısı azalır.
2. Doğal sınıflandırma yapılırken dikkate alınmaması gereken özellikleri yazınız.
Doğal sınıflandırma, canlıların bulundukları ortam, yaşayış şekilleri gibi kaba detaylarından ziyade derinlemesine incelenmesi anlamına gelmektedir. Detayların bu derece olması da sınıflandırmayı değiştiren etkenlerdir. Sınıflandırma iki farklı şekilde yapılır ve bunlardan biri doğal sınıflandırma bir diğer ise yapay sınıflandırmadır.
Yapay sınıflandırma da bu bahsedilen özelliklere dikkat edilmez. İnsanların ortak özelliklerinin bulunması birbirleri ile akraba olması anlamına gelmediği gibi canlılar arasındaki bu benzerlikte aynı aileye ait olduklarını göstermez. Ancak bazı ince detaylar vardır ki bu detayların olması gereklidir. Canlıların sınıflandırılması mevcut olan bilginin doğru ifadesini sağlar. Canlıları sınıflandırırken sadece işleyiş değil aynı zamanda öğrenme ve tanıma da gelişir. İnsanlarda olduğu gibi, kimlik verilmesi bir kişinin ne olduğu gösterir. Aynı durum hayvanlarda da mevcuttur.
Geçerli ve kabul görülen filogenetik sınıflandırma, esasları ile hayatımızda yer etmektedir. Hazırlanan kitaplar, yazılan makaleler ve bunun gibi birçok şey, filogenetik sınıflandırma ile bağdaşmaktadır. Sadece analog organların kriter olarak alınması, yapay sınıflandırma içerisine girmektedir. Ancak doğal sınıflandırma da bu konu daha detaylı incelenmektedir. Sınıflandırma yapılırken uygulanan ilkeler, kurallar ve adlandırmalar oldukça önemlidir. Bu iki sınıflandırma çeşidinde olan mevcut farklılıktan kaynaklı olarak, devam eden bu süreç ortak bir dil ve birime ihtiyaç duymaz. Gelişi güzel şekilde devam eden bu sınıflandırma sürecine, doğal sınıflandırma dahil edilmez.
3. Embriyolojik gelişim aşamasında özelliği ilk ve son olarak ortaya çıkan sistematik kategorileri sırası ile yazınız.
Embriyo, zigottan oluşmaktadır. Zigot ise spermin yumurtayı döllenmesi olarak bilinmektedir. Bu basamakların hepsinin devamlılığına, gelişim süreci adı verilir. Bu süreçte gelişim devam eder ve Embriyonik süreç doğum ile sonlanır.
Embriyonik gelişim süreci:
– Segmentasyon
– Gastrulasyon
– Farklılaşma ve organogenez olarak bilinir. Hepsi gelişim sürecince embriyoda gerçekleşen aşamalar bütünüdür. Segmentasyon evresinde zigot sürekli olarak mitoz bölünde geçirir. Bu bölünmeler ile hücre sayısını arttırır. Ancak bu hücreler büyüme gerçekleşmez. Ardından hücre bölünmesi yavaşlar ve bu sürecin sonunda oluşan hücreye blastomer adı verilir. Zigotun bu durumu, ilk defa yaşadığı andır.
Gastrulasyon evresinde, bu evrede oluşan hücrelerin katmanları isimlendirilir. Endoderm ve eksoderm olarak gözlenen bu çıkıntılar, devamlılığı neticesinde mezoderm adı verilen dokuyu oluşturur. Bu durum arada kalan dokunun gastrosöl olarak adlandırılmasını sağlamaktadır. Yassı solucanlardan itibaren tüm canlılarda mezoderm tabakası bulunur. Bu özellikten dolayı birbirlerinden ayrılırlar.
Organogenez, bu sürece kadar oluşan tüm hücrelerin farklılaşması ve dokuları oluşturması gerçekleşir. Oluşan dokular, organları oluşturur ve vücudun farklı bölümler gelişir. Vücutta meydana gelen bu oluşumlar anne karnında gerçekleşir. Bu süreçte embriyoyu koruyan bir zar bulunmaktadır. Dış etkenlerden koruyarak zarar gelmesini önler. Gaz alışverişi ve besin geçişi için de kullanılan plasenta adı verilen memelilere özgü yapılarda bulunmaktadır.
4. Analog ve homolog organ tanımlarını yaparak örnekler veriniz
Ampirik sınıflandırmada kullanılan organların kökenleri farklı, görevleri aynıdır. Bu organlara analog organ denir. Örneğin, kuşun kanadı ve sineğin kanadı analog organlardır.
Kökenleri yani anatomik yapıları benzer olan organlar homolog organlardır. Bu organların görevleri aynı ya da farklı olabilir. Örneğin, insan kolu, yunusun yüzgeci, atın ön bacağı ve yarasanın kanadı birbirleriyle köken olarak ortak yani homolog olan organlardır.
5. Sistematik kategorilerde türden âleme doğru giderken
• Birey sayısı
• Protein benzerliği
• Canlı çeşitliliği
• Ortak gen sayısı
• Kromozom sayısı
• Gen çeşitliliği
• Ortak özellikler
özelliklerinin nasıl değiştiğini yazınız.
C. Aşağıda verilen ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” harfi koyunuz.
1. D 2. D 3. Y 4. Y 5. D 6. D 7. Y 8. D 9. D
Ç. Aşağıda verilen yapılandırılmış tabloda numaralandırılmış kutucuklarda çeşitli canlı örnekleri verilmiştir. Kutucuk numaralarını kullanarak aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
1. 3, 4, 5, 8, 9, 10, 11, 12
2. 1, 2, 6, 7
3. 1, 2, 6, 7
4. 3, 4, 5, 9, 10, 11, 12
5. 3, 4, 5, 8
6. 9, 10, 11, 12
7. 8
D. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
1. E 2. D 3. E 4. B 5. D 6. E 7. C 8. B 9. E 10. D 11. D 12. D 13. D 14. E 15. D