9. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı 6. Ünite Tiyatro Sayfa 208, 211, 212 Soruları ve Cevapları
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 208 Cevabı (Temel Tiyatro Terimleri)
Metni Anlama ve Çözümleme
1. Ocak adlı metindeki açık ve örtük iletileri belirleyiniz.
2. Ocak adlı metindeki temel çatışmayı ve ona bağlı diğer çatışmaları belirleyiniz.
Hayaller ve gerçeklerin çatıştığını görürüz.
3. Metindeki şahıs kadrosunun fiziksel ve psikolojik özelliklerini belirleyiniz, bu özelliklerin metindeki olaylara etkisini açıklayınız.
- Anne: Aileyi kucaklayan ve bir arada kalmasını sağlayan biri.
- Baba: Ailede baba olmakla birlikte sürekli hayal kuran ve her hayalinin sonunda hüsrana uğrayan kişidir.
- Nihat: Ailenin haylaz ve yaramaz çocuğudur. Çalışmadan aylakça dolaşır.
- Büyük anne: Kendini paşa konağında sanır. Aile bireylerini evin hizmetçisi olarak düşünür.
- Tarık: Ailenin çalışıp eve katkı sağlayan kişisi.
- Sevda: Evin tek kızı. Mahallede birine aşık olup ona kaçsa da oğlan haylaz çıkar ve tekrar baba evine geri döner.
4. Ocak adlı metinde dram türüne özgü nitelikleri belirleyiniz.
Hayatı hem acıklı hem gülünç yönleriyle bir bütün olarak yansıtmayı amaçlayan tiyatro türüdür. XVIII. yüzyılda klasisizme tepki olarak doğan romantizm akımıyla ortaya çıkmıştır. Romantizm, klasisizmin akla ve sağduyuya verdiği önemi reddedip duygu ve hayali öne alan bir edebî akımdır.
Konularını millî tarihten, günlük yaşamdan almıştır. Kahramanlar toplumun her kesiminden seçilebilir. Kişiler tek yönlüdür, bütünüyle iyi ya da kötüdür. Dramda trajedi ve komedideki üç birlik kuralına uyulmaz. Kaba ve argo sözlere de yer verilebilir.
Öldürme, yaralama gibi olaylar sahnede canlandırılır. Dram nazım ve nesir şeklinde yazılabilir. Perde sayısı yazarın tercihine bağlıdır. İlk örneklerini İngiliz sanatçısı William Shakespeare’in (Vilyım Şekspir) verdiği dramın ilkelerini XIX. yüzyıl Fransız sanatçısı Victor Hugo (Viktor Hügo) belirlemiştir.
Dram türündeki Ocak adlı oyunda yazar, bir ailenin ekonomik sorunlar temelinde yaşadığı sıkıntıları, çatışmaları yalın bir dil ve eleştirel bir tutumla yansıtmıştır.
5. Metnin dil ve üslup özelliklerini belirleyiniz.
Sade bir dille yazılmış bir eserdir. Konusunda var olan hayaller ve gerçekler arasında kalmış ailenin durumunu çok içten bir şekilde ele almıştır.
6. Ocak adlı metindeki değerleri yaşadığınız dönemin değerleriyle karşılaştırınız.
Hayal kurmak, gerçeklerle mücadele etmek, çalışmak, aldatılmak, geçim sıkıntısı , sevmek, sevginin sonucunda aldat gibi değerler bugün içinde karşımıza çıkar.
7. Ocak adlı metni Kösem Sultan adlı metinle tür, biçim, üslup ve içerik açısından karşılaştırınız.
| Ocak | Kösem Sultan | |
|---|---|---|
| Tür | Tiyatro | Tiyatro |
| Biçim | Dram | Trajedi |
| Üslup | Sade bir dille yazılmış bir eserdir. Konusunda varolan hayaller ve gerçekler arasında kalmış ailenin durumunu çok içten bir şekilde ele almıştır. | Dili sade ve anlaşılırdır. Fakat türü trajedi olduğu için trajedi de koro ve şarkı önemlidir. Burada şiirsel bir ifade dizisi hakimdir. Oyun sırasında kişilerin karakterlerine uygun olarak bolca atasözü ve deyim kullanır. Yazar, bu ürünleri kullanırken onları daha çok mizahî ve ironik bir anlatım için tercih eder. |
| İçerik | Yokluk içinde mücadele eden bir ailenin dramını anlatır. Babanın hayalleri vardır ve bu hayalleri gerçekleştimek için uğraşsa da her şey hayallerdeki gibi değildir. Özellikle kızının kandırılması ve tekrar eve gelmesi sonucunda dağılmak üzere olan aile birbirine kenetlenir ve babanın başka hayalleriyle son bulur. | Yönetimi ele geçiren Kösem Sultan, çevresine topladığı Mustafa ve Bektaş Ağa gibi kişilerle devlet makamlarını idare etmeye başlar. İstanbul’da yaşayan halkın gıda ve yakacak gibi ihtiyaçlarını bu kişiler temin etmekte ve halka satmaktadır. Kösem Sultan; halkın gönlünü kazanmak için sadaka dağıtmakta, hayır işleri yapmaktadır. Turhan Sultan ise olanları çaresizlik içinde seyretmekte, bir yandan oğlu Mehmet’i çevredeki kötülüklerden korumaya çalışırken diğer yandan onun bir an önce yönetimi ele alması için uğraşmaktadır. Kösem Sultan, Turhan Sultan’ı kendisi için bir tehdit olarak görmekte; Mehmet’i öldürterek yerine Şehzade Süleyman’ı tahta geçirmek için planlar yapmaktadır.Fakat amacına ulaşamadan öldürülür. |
Etkinlik
a. Ocak adlı metnin dramatik örgüsünü aşağıdaki tabloya yazınız.
| Oto tamircisi babanın araba yapma hayali yapılan arabanın sürekli arızalanması ve bu araba için elde avuçta ne varsa harcanması |
|---|
| Hiçbir iş yapmayan büyük oğlan Nihat’ın eve katkıda bulunmadan imkansız hayaller peşinde koşması |
| Büyükanne’nin kendisi paşa konağında zannetmesi, evdekileri hizmetçileri olarak kabul edip hayallere dalması |
| Tek kız Sevde’nin mahallenin serseri çocuğuna aşık olup evden kaçması fakat tekrar evine dönmek zorunda kalması |
| Evi çekip çeviren annenin hastalanması |
b. Metindeki dramatik örgünün metnin yapısıyla ilişkisini değerlendiriniz.
Dramatik olay örgüsü sonucunda kurulan hayaller ve devamın yaşanan hayal kırıklıkları metnin yapısıyla ilişkilidir.
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 211 Cevabı (Temel Tiyatro Terimleri)
Zorla Evlenme adlı metni Kösem Sultan, Kaynana Ciğeri ve Ocak adlı metinlerle tür, biçim, üslup ve içerik açısından karşılaştırınız.
| Zorla Evlenme | Kösem Sultan | Kaynana Ciğeri | Ocak | |
|---|---|---|---|---|
| Tür | Tiyatro | Tiyatro | Tiyatro | Tiyatro |
| Biçim | Komedi | Trajedi | Komedi | Dram |
| Üslup | Komedi tarzında yazılmış bu oyun da dil akıcı ve sadedir. Karşılıklı konuşmalar kısa tutularak akış hızlandırılmış.İşin içine felsefecilerin garip tavırlarını da koyarak bizlere mizahi yanlar vermeye çalışmıştır. | Dili sade ve anlaşılırdır. Fakat türü trajedi olduğu için trajedi de koro ve şarkı önemlidir. Burada şiirsel bir ifade dizisi hakimdir. Oyun sırasında kişilerin karakterlerine uygun olarak bolca atasözü ve deyim kullanır. Yazar, bu ürünleri kullanırken onları daha çok mizahî ve ironik bir anlatım için tercih eder. | Anlatım sadedir. Karşılıklı konuşma çok kısa ve tiyatro metni hareketli bir şekilde gitmektedir. Mizah unsurları fazladır. | Sade bir dille yazılmış bir eserdir. Konusunda varolan hayaller ve gerçekler arasında kalmış ailenin durumunu çok içten bir şekilde ele almıştır. |
| İçerik | Oyun Sganarelle adında yaşlı bir kralın genç ve güzel Dorimene ile olan evlenme kararı, şüpheleri ve ardından bu evlenme durumundan kurtulma çabalarını anlatıyor. En sonunda evlenmesiyle nihayetlenen bir süreci anlatıyor. | Yönetimi ele geçiren Kösem Sultan, çevresine topladığı Mustafa ve Bektaş Ağa gibi kişilerle devlet makamlarını idare etmeye başlar. İstanbul’da yaşayan halkın gıda ve yakacak gibi ihtiyaçlarını bu kişiler temin etmekte ve halka satmaktadır. Kösem Sultan; halkın gönlünü kazanmak için sadaka dağıtmakta, hayır işleri yapmaktadır. Turhan Sultan ise olanları çaresizlik içinde seyretmekte, bir yandan oğlu Mehmet’i çevredeki kötülüklerden korumaya çalışırken diğer yandan onun bir an önce yönetimi ele alması için uğraşmaktadır. Kösem Sultan, Turhan Sultan’ı kendisi için bir tehdit olarak görmekte; Mehmet’i öldürterek yerine Şehzade Süleyman’ı tahta geçirmek için planlar yapmaktadır.Fakat amacına ulaşamadan öldürülür. | Yeni gelinin sabah kalktığında evdeki ciğeri kedinin yediğini görür ve kocasının kendisini boşamasından korkar. Yeni gelin, görümce, kaynana arasında bir dizi konuşma olduktan sonra evdeki ciğerin kedi tarafından yendiği anlaşılır. Eşi, getirdiği ciğeri kediye kaptırdığını düşündüğü karısını boşayıp boşamayacağını sormak için imamı çağırır. Daha sonra gerçek ortaya çıkar, tel dolabı gece baklava yemek için mutfağa giren kayınbabanın açık bıraktığı anlaşılır. Böylece gelin de boşanmaktan kurtulur. | Yokluk içinde mücadele eden bir ailenin dramını anlatır. Babanın hayalleri vardır ve bu hayalleri gerçekleştimek için uğraşsa da her şey hayallerdeki gibi değildir. Özellikle kızının kandırılması ve tekrar eve gelmesi sonucunda dağılmak üzere olan aile birbirine kenetlenir ve babanın başka hayalleriyle s |
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 212 Cevabı (Dilbilgisi)
1. Ocak adlı metinde zarfları bularak bu zarfların türlerini belirleyiniz. Belirlediğiniz zarfların metindeki işlevini değerlendiriniz.
| Zarf | Zarf Türü | Metindeki İşlevi |
|---|---|---|
| Bıktım artık bu martavallardan.. | artık: durum zarfı | Bundan sonra anlamı vardır. |
| Niçin bağırıyor bu adam? | niçin: soru zarfı | sebep, neden ilişki kurar. |
| Nasıl yoklarmış? | nasıl : soru zarfı | sebep, neden ilişki kurar. |
| Nasıl olur? | nasıl : soru zarfı | sebep, neden ilişki kurar. |
| .. o kadar yaklaşma bana | o kadar: miktar zarfı | çok anlamı kurar. |
| Niye kimse bakmıyor bana? | niye: soru zarfı | sebep, neden ilişki kurar. |
| Yürüdüğü zaman mahmuzları … ederdi | yürüdüğü zaman: zaman zarfı | zaman ilgisi kurar, ne zaman yapıldığı gösterir. |
| İçime öyle doğuyor | öyle: durum zarfı | tarz bildirir. |
| Öğleye misafir var diyordum demin | demin: zaman zarfı | zaman ilgisi kurar, ne zaman yapıldığı gösterir. |
| Babam yine anneanneme mi kızdı? | yine: durum zarfı | tekrarlama , yineleme anlamı vardır. |
| Hiç öyle şey olur mu? | hiç: durum zarfı | kesinlik anlamı vardır. |
| Böylesi daha rahat. | daha: miktar zarfı | çok , fazla anlamı vardır. |
2. Aşağıdaki parçada noktalama işaretlerinin kullanım amaçlarını belirleyiniz.
TURHAN (nefesini kesip kadehi göstererek):
Buna mı? Hem de mübarek bir günde!
(Ezan sesi. Turhan, Mehmet’e sarılıp)
Biraz daha sabret, oğlum.
SÜLEYMAN:
Bugünkü şerbeti başkası hazırladı, Sultanım,
Efendimiz güvende içip orucunu bozabilir.
TURHAN (nefesini kesip kadehi göstererek):
Yay Ayraç : Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır
İki Nokta: Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur.
Buna mı? Hem de mübarek bir günde!
(Ezan sesi. Turhan, Mehmet’e sarılıp)
Biraz daha sabret, oğlum.
SÜLEYMAN:
İki Nokta: Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra konur
3. Ocak adlı metinde günümüz yazım kurallarına uymayan kullanımları tespit ederek bu durumun
nedenini açıklayınız.
| Tespit | Neden |
|---|---|
| O kadar. | Burada yargı yok. Ünlem kullanılması lazım |
| Bıktım artık bu martavallardan.. | Burada üç nokta olması lazım ama iki nokta kullanılmış. Türkçede yan yana iki nokta diye bir işaretimiz yok. Cümlede NOKTA kullanılması lazım. Çünkü yargı bildiriyor. |
| Biri baksın buraya.. | Burada üç nokta olması lazım ama iki nokta kullanılmış. Türkçede yan yana iki nokta diye bir işaretimiz yok. Cümlede NOKTA kullanılması lazım. Çünkü yargı bildiriyor. |
| o kadar yaklaşma bana.. | Burada üç nokta olması lazım ama iki nokta kullanılmış. Türkçede yan yana iki nokta diye bir işaretimiz yok. Cümlede NOKTA kullanılması lazım. Çünkü yargı bildiriyor. |
| Bu günlerde dönecek galiba. | Bu gün ayrı yazılmaz. Bugün şeklinde olmalı. |
| Söyle de kızım şey yapsınlar… | Cümlenin yüklemi var, yargı bildiriyor. Nokta kullanılması lazım. |
| Pek te şatafatlı.. | “de/da ” bağlacı ünsüz sertleşmesine uğramaz. Yani te/ta şekli yoktur. |
| Affedersin kızım, o çocuğa söyledim ama, | ama, fakat bağlacından sonra virgül kullanılmaz. |