9. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı 6. Ünite Tiyatro Sayfa 180, 190, 191 Soruları ve Cevapları
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 180 Cevabı (Okuma Çalışmaları)
OKUMA ÇALIŞMALARI
Hazırlık
1. “Sahne tozu yutmak” sözünden ne anlıyorsunuz? Açıklayınız.
Sahne emekçileri için kullanılan ya da kullanılması gereken bir terimdir.
2. Tarihî bir olayı anlatan bir tiyatro eseri gerçeği bire bir yansıtabilir mi? Tartışınız.
Tarihi bir olayı anlatan bir tiyatro eseri gerçeği bire bir yansıtamaz. Tiyatro eserleri kurmaca gerçekliğe sahip metinlerdir. Kurmaca metinlerde gerçek yaşamdan alınmış kişi ve olaylar yazarca yeniden işlenerek, değiştirilip ayıklanarak bir bakıma “düşsel bir gerçekliğe dönüştürülerek” anlatılır ve bu gerçeklik tarihi gerçeklikle birebir aynı olmaz.
3. Oyunlarla Yaşayanlar adlı tiyatro metninin dekorunun anlatıldığı yukarıdaki bölümü, oyundan
alınmış görsellerle karşılaştırınız. Görsellerin metni ne ölçüde yansıttığını tartışınız.
Görseller metni kısmen yansıtıyor, metindeki birçok dekoratif unsur görsellerde yok…
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 190 Cevabı (Temel Tiyatro Terimleri)
Metni Anlama ve Çözümleme
1. Kösem Sultan adlı metnin tema ve konusunu belirleyiniz.
2. Kösem Sultan adlı metinde “buyurmak” sözcüğünün hangi anlamda kullanıldığını belirtiniz.
“Bir şeyin yapılmasını veya yapılmamasını kesin olarak söylemek, emretmek” anlamında kullanılmıştır.
3. Metinden hareketle dönemin siyasi ve sosyal yapısı hakkında neler söylenebilir? Açıklayınız.
İktidar ve güç mücadeleleri yanında Valide Sultanların (padişahların anneleri) devlet siyasetinde önemli etkileri vardır. IV. Murat tahta çıktığında sadece 11 yaşındaydı ve Kösem Sultan artık oğlu adına devleti büyük ölçüde yönetmeye başladı. Kösem Sultan’ın saltanatı, IV. Murad’ın idareyi tam olarak ele almasına kadar sürmüştür.
4. Metindeki dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Eser, tragedya türünün dil ve üslup özelliklerini gösterir. Bunun gereği olarak argo ve çirkin sözlere yer verilmez. Oyunda şiirsel bir üslup kullanılmış, deyimlere ve özlü sözlere yer verilmiştir
5. Metinde geçen “… askerin başında duran daha güçlüdür sadrazamlık mührünü taşıyandan” sözünden hareketle dönemin devlet işleyişi hakkında ne söylenebilir? Açıklayınız.
Bu sözle gücün sadrazamda değil yeniçerilerin başında bulunan yeniçeri ağasında olduğunu belirtiliyor. Çünkü bu dönemde sadrazamın ve devlet adamlarının kim olması gerektiğini belirleyen askerdir. Dolayısıyla yeniçeri ağasını yanına alan mücadelede devleti ele geçirir.
6. Metnin türünün kaynağını, tarihsel dönemle ilişkisini belirleyiniz.
Trajedi türü, Eski Yunan Bağbozumu Tanrısı Dionysos (Baküs) şerefine tertiplenen dini kurban törenlerinden doğmuştur. Bu törenlerde keçi kılığına sokulmuş bir koro tarafından dithyrambos denilen şiirler şarkı halinde okunur ve dans edilirdi.
7. Trajedinin Kösem Sultan adlı metne etkisini değerlendiriniz.
Eser, trajedi türünün dil ve üslup özelliklerini gösterir. Bunun gereği olarak argo ve çirkin sözlere yer verilmez. Oyunda şiirsel bir üslup kullanılmıştır.
8. Kösem Sultan adlı metnin kurmaca dünyası ile eserde anlatılan dönemin gerçekliği arasındaki ilişkiyi karşılaştırınız.
Yazar tarihsel bir kişilikten yola çıkarak tarihi bir olayı kurmaca gerçeklikle anlatmıştır.
9. Kösem Sultan adlı metinde millî, manevi ve evrensel değerler ile siyasi ve tarihî ögeleri belirleyiniz
Devlette İktidar ve güç mücadeleleri, valide sultanların devlet yönetimindeki etkileri, enrika hırs gibi ögeler vardır.
Etkinlik
a. Kösem Sultan adlı metindeki kişi kadrosunun özelliklerini belirleyiniz
Kösem Sultan: Tahta çıkan oğlu küçük olduğu için devlet yönetiminde etkili olmuştur. Turhan Sultan ile aralarında büyük bir iktidar mücadelesi vardır.
Turhan Sultan: Devlet idaresinde etkilidir. Emriyle Kösem Sultan’ı öldürtür.
b. Kişi kadrosunun özelliklerinden hareketle bu kişilerin tip mi karakter mi olduğunu belirtiniz
Bu kişiler karakterdir.
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 191 Cevabı (Temel Tiyatro Terimleri)
Hazırlık
1. Bir oyunun metnini okumakla o oyunu tiyatroda seyretmek arasındaki farkları belirtiniz.
Oyunun metnini okuduğumuzda oyunla ilgili “olması gereken” her detaya hakim oluruz. Bazı hareketler parantez içinde verildiği için oyunu kafamızda da canlandırabiliriz.
Ancak oyunun gerçeğini seyretmek tamamen farklı olacaktır. Tiyatrocular sadece metni ezberleyip dümdüz konuşmak yerine karaktere ruh katan sanatçılar oldukları için iskelet biçimindeki metin, oyun sayesinde ete kemiğe bürünmüş olur. Dekor ve müzik gibi ekler ise etkili bir atmosfer yaratılmasında rol oynar. Böylece izleyici hikayeyi adeta yaşayabilir.
2. Aşağıdaki görsellerdeki mekânı ve kişileri nasıl betimleyebilirsiniz? Bir tiyatro metninde mekânın ve kişilerin betimlenmesi neden önemlidir? Tartışınız.
Tiyatro, bir sahne sanatıdır. Seyircileri bulunan tiyatro oyunlarında amaç duygu ve düşünceleri etkili bir biçimde seyirciye geçirmek; seyirciyi olayın içerisindeymiş gibi hissettirmektir. Bir tiyatro oyununun başarısı bu ölçütlere dayanmalıdır.Tiyatroda kullanılan jest ve mimikler, duygu ve düşünceyi karşı tarafa geçirmek için kullanılan yöntemlerdir. “İnsanı insana insanca anlatma” olarak Shakespeare tarafından da tanımlanan tiyatro, olayları oluş sırasında seyirciye sunar. Edebiyatta da önemli yeri olan tiyatro, diğer edebi türlere göre daha fazla görsellik ve canlılığa sahiptir çünkü seyirciyle iç içe bir sanattır.
Bütün bu anlatımlara dayanarak mekan ve kişi betimlemeleri, tiyatro oyununun seyirciye daha etkili geçmesini sağlar. Zira seyirci, izlediği oyunda bulamadığı detayları betimlemeler sayesinde bulabilir ve oyunun içine daha çok girer. Aklında daha iyi canlanan bir oyun, daha etkili olmuş olacak ve tiyatro görevini yerine getirmiş olacaktı.