9. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 118 Cevabı
Metni Anlama ve Çözümleme
1. Tasa Kuşu adlı metindeki tekerlemenin masala katkısını belirtiniz.
Cevap: Dikkat çekmek ve ilgi uyandırmak ve şaşırtıcı bir etki yaratmak için kullanılmıştır.
2. Masalın temasını ve konusunu belirtiniz.
- Tema: Kaygı
- Konu: Aşırı kaygının neden olduğu sıkıntılar
3. Masaldaki olağanüstülükleri belirtiniz.
- Tasa kuşu diye bir varlığın olması
- Tasa kuşunun Sülün kızı kanatları altına alıp bir bahçeye götürmesi
- Sülün kız tasalanınca kuşların dilinin tutulması
- Ağaçların Sülün kıza meyvelerinden vermemesi
- Sülün kız susayınca bütün bütün ırmakların kuruması
- “Oh dede” diye ak saçlı birinin ortaya çıkması, sonra bir anda yok olması
- Oh dedenin Sülün kızın dileklerini gerçekleştirmesi
4. Masal kahramanlarının kişilik özelliklerini belirleyiniz.
Sülün Kız: Aşırı kaygı duyan ve kötümserliği yüzünden pek çok sıkıntı yaşayan bir kız.
Anne: Kızının kaygılarını gidermeye çalışan, hayata olumlu bakan bir kişilik
Tasa Kuşu: Masalda avare insanlara musallat olup dünyayı zindan eden kuş olarak betimlenmiş.
Oh dede: Bir anda ortaya çıkarak Sülün kızın dileklerini gerçekleştiren ak saçlı bir ihtiyar.
5. Tasa Kuşu adlı metinde öne çıkan yapı unsurunun kurgudaki işlevini değerlendiriniz.
Cevap: Olay örgüsü, kişiler, yer ve zaman metnin yapı unsurlarıdır. Bu masalda yapı unsurlarından “olay örgüsü” öne çıkmaktadır. Olay örgüsü , olağanüstü veya gerçeğe yakın olaylardan oluşan ve metnin akışını sağlayan bir bütündür.
6. Tasa Kuşu adlı metindeki açık ve örtük iletileri belirleyiniz.
Açık ileti: Bir memleketin birinde Sülün kız derler bir kız varmış. Bir yanında kuşlar şakıyor yanık yanık… Bir yanında sular akıyor oluk oluk…
Örtük ileti: Masaldan çıkaracağımız derstir. Kötüler kaybeder iyiler her zaman kazanırdır.
9. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 119 Cevabı
Türk ve dünya edebiyatındaki masallardan alınan aşağıdaki parçaları anlatım yönünden karşılaştırınız.
Cevap: Her iki masalda da sade, yalın bir dil kullanılmıştır. İki masalda da öyküleyici anlatım türü kullanılmıştır. İlk masalda halk söyleyişleri varken ikinci masalda yoktur. İlk masalda tekerleme varken ikinci masalda tekerleme ile giriş yoktur.
9. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 123 Cevabı
Metni Anlama ve Çözümleme
1. Şehzade ile Gulyabani adlı masalda bulunan kültürel ve mitolojik unsurları belirleyiniz.
Cevap: Hekim, Yüce Tanrı, Antik Yunan, Antik Yunan Kralı, Maymune, Cellat, İfrit, Şehzade ve Gulyabanidir.
2. “Beni koru ki Allah da seni korusun! Beni öldürme ki, Allah da senin canını almasın!” sözüyle anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.
Cevap: Bu sözle yapılan iyiliklerin karşılıksız kalmayacağını, iyilik yapanın iyilik bulacağını anlatıyor.
3. Masaldaki karşılaşmaları ve temel çatışmayı belirleyiniz.
Cevap: İyilik-kötülük çatışması
4. Masalın olay örgüsünü belirleyiniz.
- Kral Yunan, Hekim Rüyan‘ı huzuruna çağırtır ve kendisini öldüreceği şüphesiyle onu öldürteceğini söyler.
- Hekim Rüyan kendisini affetmesi için Kral’a yalvarır.
- Hekim ne kadar yalvarsa da Kral onu öldürmekte ısrar eder.
- Hekim son bir istek olarak evine gidip işlerini yoluna koymasını ister ve kitaplığındaki paha biçilemez sırlarla dolu bir kitabı da alıp Kral’a hediye edeceğini söyler.
- Kral adamlarıyla birlikte Hekim Rüyan’ın evine gitmesine izin verir.
- Hekimin getirdiği kitap zehirlidir ve Kral kitap yapraklarını çevirdikçe zehir kanına işlemeye başlar ve Kral ölür.
- Anlatıcı, eğer Kral Hekim Rüyan’ı affetseydi Tanrı’nın da sırası gelince onu bağışlayacağını söyler.
5. Metindeki zaman ve mekânın özelliklerini belirleyiniz.
Zaman: Masaldaki olaylar belirsiz bir zamanda geçmektedir.
Mekan: Masaldaki olaylar kralın sarayında geçmektedir.
6. Metinde anlatıcı ve bakış açısının işlevini belirleyiniz.
Cevap: III. tekil kişi ağzında anlatım vardır. Olaylar İlahi bakış açısıyla anlatılmıştır. Anlatıcı olayların öncesi ve sonrasıyla her şeyi bilir.
7. Şehzade ile Gulyabani metni ile Tasa Kuşu metnini biçim özellikleri açısından karşılaştırınız.
Cevap: Tasa Kuşu adlı metinde döşeme bölümü (tekerleme) ve dilek bölümü varken Şehzade ile Gulyabani adlı metinde bu bölümler yoktur.
9. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 124 Cevabı
Hayvanlar birçok edebî eserde niçin insan gibi düşündürülmüş ve konuşturulmuştur? Aşağıdaki metinden hareketle tartışınız.
Cevap: İnsan gibi düşündürülüp konuşturulan hayvanların şahsında toplumda var olan insan tiplerini eleştirerek ahlaki dersler vermek amaçlanır.