9. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 127 Cevabı
Metni Anlama ve Çözümleme
1. Metinde Geçen Bazı Kelime ve Kelime Grupları’nda verilenler dışında bilmediğiniz kelime ve kelime gruplarının anlamını metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz, tahmininizin doğruluğunu kaynaklardan yararlanarak kontrol ediniz.
2. Harnâme adlı metindeki olay örgüsünü belirleyiniz.
Yük taşımaktan cılız kalmış eşeğin otlayan semiz öküzleri görmesi.
Yanlarına gidip onlara neden böyle yularsız ve güçlü olduklarını sorması.
Öküzlerin, kendilerinin buğday öğüttüklerini, bu işlemin insanlara gerekli olduğunu söylemesi.
Eşeğin bu söze inanarak, buğday tarlasına dalıp buğdayları çiğnemesi.
Tarla sahibinin eşeğin kulaklarını ve kuyruğunu kesmesi.
Yolda pir eşekle karşılaşması ve pir eşeğin onu azarlaması.
HARNAME OLAY ÖRGÜSÜ⇣
3. Harnâme adlı metnin tema ve konusunu belirleyiniz.
Teması: Elindekiyle yetinme
Konusu: Eşeğin kişiliğinde, yeteneğinin üstüne çıkmak isteyen bir insanın içine düştüğü kötü durum ele alınıyor, bu tür kişilerin karşılaşabilecekleri güç durumlar anlatılıyor.
4. “Bâtıl isteyu hakdan ayrıldum / Boynuz umdum kulakdan ayrıldum” dizeleriyle anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.
Cevap: “Elindekiyle yetinmeyip daha fazlasını isterken elindekinden de olmak” anlatılmıştır.
5. Harnâme’deki temel çatışmayı belirleyiniz.
Cevap: Harnâme’deki temel çatışma, “adalet ve eşitsizliktir. Bu çatışma sahibi tarafından eşeğin kulakları ve kuyruğunun kesilmesiyle sonuçlanmıştır.
6. Harnâme’de dil hangi işlevde kullanılmıştır? Açıklayınız.
Cevap: Harname’de dil şiirsel(sanatsal) işlevdedir.
7. Harnâme adlı eser ile şairin hayatı arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.
Cevap: Metin ve türle açıklamada da yazdığı gibi ünlü bir göz hekimi olan divan şairi Şeyhî’ye, Çelebi Sultan Mehmet’in göz hastalığını tedavi ettiği için Tokuzlu köyü tımar olarak verilmiştir. Şeyhî, Tokuzlu köyüne giderken tımarın eski sahiplerinin saldırısına uğramış; başına gelenleri Harnâme’de sembolik biçimde anlatmıştır.
8. Harnâme ile Tasa Kuşu adlı metinleri tür, biçim ve üslup açısından karşılaştırınız.
Harname
Tür: Harname fabl türünde Tasa Kuşu masal türündedir.
Biçim: Harname mesnevi nazım biçiminde, Tasa Kuşu ise düzyazı biçiminde yazılmıştır.
Üslup: Harname, dönemine göre yalın, bir dille yazılmıştır. Ama günümüze göre ağır ve sanatlı bir dili vardır. Tasa Kuşu adlı masalda ise sade ve yalın bir dil kullanmıştır.
Tasa Kuşu
- Tür: Masal
- Biçim: Düzyazı biçiminde yazılmıştır.
- Üslup: Tasa Kuşu adlı masalda ise sade ve yalın bir dil kullanmıştır.
9. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 128 Cevabı
1. İnsanların hangi özellikleri hangi hayvanlarla temsil edilebilir? Tartışınız.
Cevap: Küsmek, konuşmak, gülmek, ağlamak, aşık olmak, hastalanmak
2. “Kimseyi hafife almamak gerekir.” sözünden ne anlıyorsunuz? Açıklayınız.
Cevap: Kimseyi küçük görmemek, önemsiz saymamak gerekir.