Metni Anlama ve Çözümleme
1. Sahipsiz Gölge adlı şiirin temasını belirleyiniz.
Cevap: Şiirin teması yalnızlık ve ölümdür.
2. Sahipsiz Gölge adlı şiirdeki ahenk öğelerini belirleyiniz.
Cevap: Şiirdeki ahenk unsurlarına baktığımızda dize sonlarında tekrar eden redifler, kafiyeler ile dize içlerinde yer alan aynı kelimelerin tekrarlarının ahengi oluşturduğunu söylemek mümkündür. Mesela dize sonlarında tekrar eden “ise” sözcükleri buna örnektir.
3. Aşağıdaki şiirlerin konularına göre türlerini belirleyiniz.
Çözülen bir demetten indiler birer birer,
Bırak, yorgun başları bu taşlarda uyusun.
Tutuşmuş ruhlarına bir damla gözyaşı sun.
Bir sebile döküldü bembeyaz güvercinler…
Konusuna Göre Türü: Lirik Şiir
Efendi! Yan gözle hor bakma bana!
Senin baban kadar benim yaşım var.
Belki tuhaf gelir şu hâlim sana
Geçinmek uğrunda çok savaşım var.
Konusuna Göre Türü: Satirik Şiir
Şimdi bomboş sebilden selviler bir şey sorar.
Hatırlatır uzıyan dem çekişleri rüzgâr.
Mermer basamaklarda uçuşur beyaz tüyler.
Konusuna Göre Türü: Pastoral Şiir
Hırslarda boşuna
Paralar da, kavgalar da boşuna.
“Bir hastaya vardın ise
Bir yudum su verdin ise.”
Yunuuuus, Yunus
Gece vakti ev uyur, biz soğuk-ıssız
Odalarda oturur,
Ölümler, toprak, sahipsiz gölge.
Konusuna Göre Türü: Didaktik Şiir
4. Sahipsiz Gölge adlı şiirdeki edebî sanatları belirleyerek bunların anlama katkısını değerlendiriniz.
Benzetme sanatı vardır: “Tantalos’un dalları gibi gece yarısı” dizesinde görüleceği üzere gece Tantalos’un dallarına benzetilmektedir.
Kişileştirme sanatı: “uykular insafsız.” kısmında görüleceği üzere uykuya insana ait bir özellik olan insafsızlık sıfatı yüklenmektedir.
5. Sahipsiz Gölge adlı şiirdeki söyleyici ile hitap edilen kişi/varlık arasındaki ilişkiyi belirleyiniz.
Cevap: Şiirde söyleyici şairin kendisidir. Hitap ettiği okura aslında kendi duygulanımlarını şiir üzerinden aktarmaya çalışmaktadır. Bence onun bu duyguları şiirin güçlü olmasından dolayı okura da geçebilmektedir.
6. Sahipsiz Gölge adlı şiirdeki millî, manevi ve mitolojik öğeleri belirleyiniz.
Cevap: Milli öğe olarak ilkin Yunus Emre gibi büyük bir şairin anılmasını sayabiliriz. Mitolojik öğe olarak da Tantalos söylencesine gönderi yapıldığını görürüz. Manevi olarak ise birlikte olmanın, zorda kalana yardım eli uzatmanın yüce değerinden bahsedildiğini söyleyebiliriz.
7. Sahipsiz Gölge adlı şiirde insanların hangi olumsuz davranışları eleştirilmektedir
Cevap: Özellikle onların yardımlaşmadan çok bencillik içinde kendi dünyalarına çekilmelerinden yakınılmaktadır. Bunun yanında insanların bencilleşmesi, kimseye yardım eli uzatmaması da eleştirilir.
8. Aşağıdaki iki metni Sahipsiz Gölge adlı şiirle karşılaştırarak şiirler arasındaki etkileşimi ve çağrışımı değerlendiriniz.
Acı dirliğim isteyen tatlı dirilsin dünyada
Kim ölümüm ister ise bin yıl ömür olsun ona
Âşık Paşa, Âşık Paşa’nın Şiirleri haz. Aldulbâkî Gölpınarlı
Tantalos’u da gördüm, korkunç işkenceler çekerken:
Duruyordu bir gölün içinde ayakta,
yüksele yüksele çıkıyordu su çenesine kadar,
ama içmek için davrandı mıydı damlasını alamıyordu suyun,
ihtiyar adam eğiliyor, eğiliyor, eğiliyordu,
su da çekiliyor, çekiliyor, yok oluyordu emen toprakta,
Yemişler sarkıyordu başının üstünde dallı budaklı ağaçlardan
armutlar, narlar, pırıl pırıl elmalar,
ballı incirler, tombul zeytinler sarkıyordu,
ama ihtiyar adam, koparayım diye ellerini uzattı mıydı,
bir yel geliyor, savuruyordu onları kara bulutlara.
Cevap: Yukardaki iki şiire de baktığımızda Sahipsiz Gölgeler şiiri işe konu ve işlenen bazı değerler bakımından bir benzerlik bulmak mümkündür. Bunun yanında bütün şiirlerin açık sade bir dili tercih ettikleri, kısmen de olsa imgelemli bir dile başvurdukları da görülebilir.