Metni Anlama ve Çözümleme
1. Okuduğunuz metne göre Fuzûlî, vakıf idaresine gittiğinde memurlarca nasıl karşılanmıştır?
Cevap: Memurlar Fuzuli’yle ilgilenmemişler, onu asık yüzle karşılamışlar ve isteklerini yerine getirmemişlerdir.
2. Şikâyetname’deki mizah öğelerini belirleyiniz.
Cevap: Özellikle “Selam verdim rüşvet değil diye almadılar.” ifadesi ile Fuzuli gayet ince bir mizah yaparak memurların rüşvetsiz iş yapmadıklarını dile getirmiştir.
3. Şikâyetnamedeki yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Fuzuli 16.yüzyıl divan şairlerindendir; her ne kadar dili çağdaşlarına göre daha sade ise de Arapça-Farsça kelime ve tamlamalarla yüklü ağır bir dil kullanmıştır.
Tüm kitabın cevapları burada...
4. Fuzûlî’nin Şikâyetnamesinde metnin yazıldığı dönemin gerçekliğini yansıtan ifadeleri belirleyiniz.
Cevap: Fuzuli, yaşadığı dönemde devlet memurlarının işlerini düzgün yapmadığını edebi bir şekilde dile getirmiştir.
-Memurların durumunu “Hikâyetleri perîşân ne safâdan andabeser ve ne sıdkdan anda nişan var. (…) Selâm verdüm rüşvet degüldür deyu almadılar, hüküm gösterdüm fâ’idesüzdür deyü mültefit olmadılar. Eğerçi zahirde sûret-i itâ’at gösterdiler amma zebân-ı hâl ile cemî-i suâlüme cevâb verdiler.” şeklinde ifade etmiştir. Memurlar yüz asıklıklarını işlerini düzgün yapmamalarını gayet pişkin bir şekilde “Bu bizim adetimizdir.” diye açıklamışlardır.
5. Şikâyetnamedeki memurlarla ilgili bilgi ve yorumları, kanıt, tutarlılık, geçerlilik ve doğruluk açısından değerlendiriniz.
Cevap: Fuzuli bizzat başından geçen bir olayı devletin ileri gelenlerinden nişancı Celalzade Mustafa Çelebi’ye mektup şeklinde anlatmıştır. Bir mağduriyet yaşayan sanatçının devletin üst düzey bir bürokratına yazdığı mektupta anlatılanların elbette ki tutarlı ve doğru olduğunun söyleyebiliriz.
6. Şikâyetname’de yazarın bakış açısını belirleyiniz.
Cevap: Mektupta kahraman bakış açısı kullanılmıştır.
7. Fuzûlî’nin hayatı ile Şikâyetnamenin yazılış sebebi arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.
Cevap: Fuzuli’nin Irak’ta Bağdat civarında yaşadığı söylenir. Kanuni’nin kendisine bağladığı maaşı alamadığı için bu mektubu yazmıştır. Bağdat, Osmanlı’nın başkenti İstanbul’a çok uzak olduğu için o dönemlerde sıkıntısını ancak mektup yoluyla ifade edebilirdi.
ETKİNLİK
Fuzûlî’nin Şikâyetnamesinde sözü edilen memurların tutumunu Osmanlı idaresindeki vakıf gelirlerinin harcanmasıyla ilgili yaptığınız araştırmaya göre değerlendiriniz.
Cevap: Fuzuli, kendisine bağlanan maaşı az bulmuştur ve bu maaşa ilave olarak vakıf gelirlerinin artan kısmından da kendisine pay verileceği ifade edilmiştir. Osmanlı’da vakıf kültüründe bir malın ferdi mülkiyetten çıkarılarak Allah’ın malı olarak insanların faydasına kullanılması söz konusudur. Ancak memurlar, vakıf malının kendilerine helal olduğunu, katipleri bu işe razı ettiklerini söyleyerek açıkça görevlerini kötüye kullanmışlardır.
Fuzûlî (?-1556)
Doğduğu yer ve yıl bilinmemektedir. Asıl adı Mehmet’tir. Bağdat, Hille, Necef çevresinde yaşamıştır. Şiirin özünde sevgi olduğunu, temelini de bilimin oluşturduğunu savunmuştur. Şiirlerinde tasavvufi aşkı işlemiştir. Dili diğer divan şairlerine göre daha sadedir. Şiirlerinde halk söyleyişinden bolca yararlanmıştır. Türkçe, Arapça ve Farsça divanları bulunmaktadır. Başlıca eserleri: Leyla vü Mecnun, Beng ü Bade, Rind ü Zahid, Sıhhat ü Maraz...