Metni Anlama ve Çözümleme
1. Tohum ve Toprak adlı oyunun konusunu ve temasını belirleyiniz.
Tema: Tohum ve Toprak adlı oyunun teması iktidar kavgalarıdır.
Konu: Oyunun konusu ise II. Mahmut’un tahta çıkması ile onu tahta çıkaran Alemdar Mustafa Paşa’nın yeniçerilerce öldürülmesine kadar geçen üç aylık sürede yaşananlardır.
2. Tohum ve Toprak adlı oyundaki çatışmaları aşağıdaki tabloda ilgili bölümlere yazınız.
Çatışmanın Sebebi
II. Mahmut ile Alemdar Paşa: II. Mahmut tahta Alemdar Paşa’nın sayesinde çıkmıştır ve hem bu durumun oluşturduğu minnet duygusunun rahatsızlığını yaşamaktadır ve ona karşı rüşdünü ispatlamak istemektedir hem de aralarında her şeye rağmen karşılıklı bir güvensizlik vardır.
Yeniçeriler ile Nizam-ı Cedit Ordusu: Padişah bile tahttan indirip tahta padişah çıkaran yeniçeriler, otoritelerinin sarsılmaması için yeni kurulan Nizam-ı Cedit ordusuna karşıdır.
Kabakçı Mustafa ile Alemdar Paşa: Kabakçı Mustafa Paşa yeniçeri ağasıdır ve III. Selim yerine IV. Mustafa’yı istemektedir. Alemdar Paşa ise III. Selim’i desteklemektedir.
III. Selim ile IV. Mustafa: İkisi de padişahlık makamını istemektedir.
Ayşe Sultan ile Alemdar Paşa: Ayşe Sultan bir tehdit olarak gördüğü Alemdar Paşa’nın ölmesini istemektedir.
3. Tohum ve Toprak adlı metnin olay örgüsünü belirleyiniz.
Tohum ve Toprak adlı metnin olay örgüsü:
- Mahmut ile Ahmet Ağa’nın Alemdar Paşa ile ilgili konuşmaları
- Mahmut ile Alemdar Paşa’nın konuşması ve Alemdar Paşa’nın sadrazam yapılması.
- Alemdar Paşa’nın II. Mahmut’tan isyancı yeniçerileri cezalandırmasını istemesi.
- Bayburtlu Süleyman’ın kendini savunması
- İsyancıların cezalandırılması.
- Yeniliklere devam eden Alemdar Paşa’nın hep şüpheyle karşılanması
- Ayşe Sultan’ın Alemdar Paşa’yı öldürtmek istemesi ama Kamertap’ın bunu yapmaması.
- Alemdar Paşa’yla Kamertap’ın ölmesi.
4. Tohum ve Toprak adlı metinde kahramanların ruh hâli ile zaman ve mekân arasındaki ilişkiyi belirtiniz.
Cevap: Eserde anlatılan olayların geçtiği dönem, Osmanlı’da taht kavgalarının ve karışıklıkların zirve yaptığı bir dönemdir. Bu nedenle kimse kimseye güvenmemektedir, bu da insanların ruh halini etkilemiştir. Olayların yaşandığı saray da eser kahramanları üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir.
5. Tohum ve Toprak adlı metindeki zaman ve mekânın özelliklerini belirleyiniz.
– Metindeki olaylar III. Selim’in öldürülüp onun yerine yeniçeriler tarafından IV. Mustafa’nın, daha sonra da onun yerine II. Mahmut’un geçirildiği dönemi kapsamaktadır.
– Mekân Topkapı Sarayı ve Alemdar Paşa’nın konağıdır.
6. Tohum ve Toprak adlı metinde mekânın betimlenmesinden hareketle yazara özgü üslup özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Metinde mekân betimlemeleri, mekânda yaşanan kötü olaylardan dolayı olumsuz bir şekilde yapılmıştır.
7. Tohum ve Toprak adlı metindeki millî ve evrensel değerler ile tarihî, sosyal ve siyasi öğeleri belirleyiniz.
Cevap: Tohum ve Toprak Osmanlı’daki taht kavgalarını işlemektedir yani tarihî bir olay ele alınmıştır. Bu eserden hareketle Osmanlı tarihi ve siyasi yapısıyla ilgili çıkarımlarda bulunabiliriz. Bu şekildeki taht kavgaları hemen her devlette yaşanabilecek olaylardır, bundan dolayı eserde ele alınan konunun evrensel boyutu olduğu da söylenebilir.
8. Süleyman’ın Alemdar Mustafa Paşa’ya söylediği “Paşa! Bu toprak sana uygun toprak değil. Bize yaramadı, sana da yarayacağı yok, sağlıcakla kal.” sözüyle anlatmak istediği nedir?
Cevap: Yani nasıl ki biz bu topraklarda bir dönem iyi bir durumda idiysek ve şu anda ölümle burun burunaysak gün gelecek sen de bizim yaşadıklarımızı yaşayacaksın demek istemiştir.
9. Oyuna, Tohum ve Toprak adının verilmesi ile oyunun içeriği arasındaki ilişkiyi belirtiniz.
Cevap: Esere bu adın verilmesini Bayburtlu Süleyman’ın Alemdar Paşa’ya söylediği sözlerle açıklayabiliriz. Bayburtlu Süleyman, Alemdar Paşa’ya nasıl ki biz bu sarayın toprağında yaşayamayan bir tohumsak sen de bu sarayın toprağında yaşayamayacaksın demek istemiştir.